ทว่าวิลเลียมไม่ได้เดินทางไปมินามาตะเพื่อบันทึกภาพความงดงามของเมืองหรือรอยยิ้มของผู้คน เหตุผลนั้นตาลปัตรตรงกันข้ามเสียด้วยซ้ำ

เดือนธันวาคม ค.ศ. 1971 วิลเลียมพร้อมด้วยกล้องถ่ายรูปคู่ใจเดินทางไปยังบ้านของครอบครัวอูเอมูระ เขากะไปถึงให้ตรงกับเวลาบ่ายสามโมง เพื่อที่แสงลอดส่องเข้ามาในห้องน้ำตกเป็นเงาสวยในยามที่เรียวโกะ อูเอมูระกำลังอาบน้ำ

เรียวโกะใส่ผ้านุ่งคาดอกก้าวลงไปในอ่าง วงแขนแข็งแรงของเธอประคองร่างของโทโมโกะ ลูกสาววัย 15 ปี
วิลเลียมบันทึกภาพนี้อย่างตั้งอกตั้งใจยิ่ง ซึ่งในเวลาต่อมาภาพนี้เป็นที่รู้จักในชื่อ ‘Tomoko Uemura in Her Bath’ 1 ใน 100 ภาพถ่ายที่โลกจดจำ

เพราะว่าร่างกายอันเปล่าเปลือยของโทโมโกะ อูเอมูระในภาพนั้นแสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่า เป็นร่างของเด็กสาววัย 15 ที่แคระแกร็น หงิกงอ ผิดส่วน โทโมโกะตกอยู่ในสภาพเดียวกันกับชาวเมืองมินามาตะจำนวนมากที่ได้รับสารปรอทที่บริษัท ชิสโซะ คอร์เปอเรชั่น ปล่อยออกมาปนเปื้อนน้ำจนชาวบ้านกลายเป็น ‘โรคมินามาตะ’

หลังบันทึกภาพโทโมโกะในห้องอาบน้ำ วิลเลียมถูกยากูซ่าที่บริษัทชิสโสะจ้างมารุมทำร้ายจนเกือบสูญเสียดวงตา แต่ภาพของโทโมโกะรวมถึงภาพการประท้วงและเรียกร้องค่าชดเชยของชาวบ้านก็เดินทางไปถึงห้างสรรพสินค้าในโตเกียว ซึ่งจัดนิทรรศการแสดงภาพถ่ายชุดนี้

ภายในเวลา 12 วัน ภาพถ่ายจากมินามาะก็ปรากฏแก่สายผู้เข้าชมนิทรรศการถึง 50,000 คน โดยเฉพาะภาพโทโมโกะในห้องอาบน้ำยังตีพิมพ์ในนิตยสารทรงอิทธิพลอย่าง Life ส่วน New York Times เรียกว่าเป็นภาพถ่ายที่เป็นกรณีศึกษาเรื่องการเมืองในญี่ปุ่น

ความสั่นสะเทือนของภาพถ่ายชุดนี้สร้างแรงกดดันให้รัฐบาลญี่ปุ่นยื่นมือมาช่วยเหลือชาวมินามาตะและจัดการให้บริษัทชิสโสะจ่ายค่าเสียหายแก่ชาวเมืองในที่สุด
ส่วนโทโมโกะ อูเอมูระ เสียชีวิตในปี 1977 ขณะอายุได้ 21 ปี

เพื่อนที่เป็นนักเดินทางและทำรายการท่องเที่ยวเล่าว่า 50 ประเทศที่เดินทางไปล้วนมี ‘มารยาท’ ของคนในที่คนนอกต้องเคารพ ต่อให้ไม่มีกฎหมายบังคับก็ตาม

อย่างชาวเมืองบันดาร์ อับบาส เมืองริมอ่าวเปอร์เซียในประเทศอิหร่าน ขอร้องผู้มาเยือนด้วยซ้ำให้ถ่ายรูปพวกเขา เพื่อนบอกว่าอาจเป็นเพราะพวกเขาไม่ค่อยได้พบคนนอก เพราะไม่ค่อยมีนักท่องเที่ยวกล้าเสี่ยงไปเที่ยวอิหร่าน ขณะที่เมื่อเดินทางไปเขตปกครองตนเองซินเจียงอุยกูร์หรือทิเบต ถ่ายอะไรก็ได้ บ้าน ต้นไม้ แม่น้ำ หมา แมว คน ฯลฯ แต่ถ้าถ่ายติดคนที่เป็นทหาร ทหารจะเข้าประกบบอกให้ลบรูปบัดเดี๋ยวนั้น หรือเมื่ออยู่ในโตเกียว ถ่ายติดรูปร้าน บางทีเจ้าของร้านยังขอให้ลบ

ย้อนกลับไปดูกรณีของวิลเลียม ยูจีน สมิธที่เล่าไปก่อนหน้า เขาใช้เวลาถึง 3 ปีกว่ารอจนชาวเมืองมินามาตะมองเห็นว่าเขาเป็นส่วนหนึ่งของชุมชน กว่าที่นายและนางอูเอมูระจะรู้ซึ้งถึงเจตนารมณ์ของผู้มาเยือนและเอ่ยปากอนุญาตให้วิลเลียมมาถ่ายรูปโทโมโกะ ลูกสาวที่ป่วยเป็นโรคมินามาตะได้ในช่วงเวลาที่เป็นส่วนตัวอย่างยิ่งยวดอย่างขณะอาบน้ำอยู่

ในปี 2016 Maxine Holloway ตัวแทนเรียกร้องความเป็นธรรมให้แก่ผู้ให้บริการทางเพศในเบย์ แอเรีย ในซานฟรานซิสโก ก่อตั้งแคมเปญ Ask First โดยกลุ่มของเธอเริ่มขับเคลื่อนใน Folsom Street Fair เทศกาลของกลุ่มคนรักหนัง (Leather) และ BDSM (คนที่มีรสนิยมมีเซ็กส์แบบถูกมัดรัดรึงซาโดมาโซ​คิสม์แบบในหนัง 50 Shades of Grey) ในซานฟรานซิสโกที่มีผู้เข้าร่วมงานเรือนแสน แม็กซีนก็แจกสติกเกอร์สีเหลืองที่มีข้อความว่า ‘Ask First’ แจกจ่ายให้ผู้เข้าร่วมงานซึ่งมาในชุดหนังน้อยชิ้นติดบนตัว เพื่อเตือนให้นักท่องเที่ยวขอความยินยอมก่อนยกล้องถ่ายรูป

เจตนารมณ์ของ Ask First ก็คือ ไม่ว่าจะไปที่ไหนก็ตาม ให้ถามก่อน แล้วค่อยถ่ายรูปทีหลัง

แม้ว่ากฎหมายอาจจะเปิดกว้างหรือให้สิทธิ์กับการกดชัตเตอร์ในพื้นที่สาธารณะก็ตาม แต่เจตนารมณ์ของ Ask First ก็ยังยืนหยัดว่า ‘ไม่ว่าจะไปที่ไหนก็ตาม ให้ถามก่อน แล้วค่อยถ่ายรูปทีหลัง’ เพื่อสร้างวัฒนธรรมการขออนุญาตก่อนแล้วค่อยถ่ายภาพ ด้วยการรณรงค์ให้ผู้คนหันมาติดสติกเกอร์ Ask First เป็นสื่อแทนความรู้สึกของผู้ที่อาจถูกละเมิดสิทธิ์ในการถูกแอบถ่าย ถึงแม้เจ้าตัวอาจจะเซย์เยส (อนุญาต) ให้ถ่ายได้

เครดิตภาพ
ภาพถ่าย “Tomoko Uemura in her Bath “ W. Eugene Smith / https://www.artic.edu/