

Queer Vanguard
ย้อนรอยชีวิต Claude Cahun Queer Artist ผู้มาก่อนกาลเกือบ 100 ปี!
- ชวนสำรวจชีวิต Claude Cahun ศิลปินชาวฝรั่งเศสที่ได้ขึ้นชื่อว่าเป็นผู้บุกเบิกผลงานที่สะท้อนถึงตัวตนทางเพศผ่าน Queer Art แห่งยุคสงครามโลก
การเป็นตัวของตัวเอง สามารถเป็นได้ทุกที่ ทุกช่วงเวลา แม้กระทั่งเกือบ 100 ปีที่แล้ว เหมือนกับ Claude Cahun ศิลปินชาวฝรั่งเศสที่ได้ขึ้นชื่อว่าเป็นผู้บุกเบิกผลงานที่สะท้อนถึงตัวตนทางเพศแบบ Queer
แท้จริงแล้วศิลปินคนนี้มีชื่อตามกำเนิดว่า Lucy Renee Mathilde Schwob แต่หลังจากมีอายุได้ราว 20 ปีเธอก็สร้างตัวตนใหม่ในชื่อ Claude Cahun ซึ่งเหตุผลที่อยู่เบื้องหลังก็มาจากรสนิยมทางเพศที่มองว่าตัวเองไม่ใช่ทั้งผู้ชายและผู้หญิง
ด้วยความสนใจในศิลปะไม่ว่าจะเป็น ประติมากรรม, การถ่ายภาพ, การแสดง หรือว่างานเขียน เธอจึงเริ่มใช้ความถนัดของตัวเองในการแสดงออกถึงตัวตนออกมา
จุดเด่นผ่านผลงานของ Claude Cahun คือการผสมผสานโลกแห่งความเป็นจริงกับโลกแห่งความฝัน ซึ่งมาจากไอเดียที่อยากจะสะท้อนภาพสังคมเป็นจริง ผสานกับตัวตนทางเพศซึ่งยังไม่เป็นที่ยอมรับ เพื่อสุดท้ายก็อยากจะทำลายกรอบเดิมของแนวคิดในสังคม
ผลงานของ Claude Cahun จึงถูกจัดอยู่ในกลุ่ม Surrealism ที่มักท้าทายข้อจำกัดของสังคม พร้อมกับพยายามสื่อสารว่าแท้จริงแล้วมนุษย์เป็นอะไรได้บ้างหากเราเชื่อในจิตใต้สำนึกของตัวเอง
บวกกับศิลปินคนนี้อยู่ในช่วงเริ่มต้นที่ Surrealism เขย่าโลกศิลปะโดยตรงเพราะสไตล์นี้เริ่มขึ้นจากฝรั่งเศสช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่ 1 ผลงานของเธอจึงสะท้อนภาพที่ทำลายขนบของสังคมออกมาได้เป็นอย่างดี ไม่ว่าจะเป็นภาพถ่าย I am in training, don’t kiss me จากปี 1927 ภาพถ่าย Self Portrait จากปี 1925 และ 1928 รวมถึงผลงานที่สร้างสรรค์ร่วมกับคนรัก อย่าง Marcel Moore กับ Entre nous (Between Us) จากปี 1926
ผลงานภาพถ่ายของ Claude Cahun ได้รับคำยกย่องจากยุคปัจจุบันว่าทำลายกรอบทุกอย่างโดยสิ้นเชิง ทั้งเพศ, ตัวตน, อายุ … งานของศิลปินคนนี้คือยุคเริ่มต้นของการบอกทุกคนว่า เราจะเป็นใครก็ได้ โดยที่ไม่จำเป็นต้องมีภาพลักษณ์หรือบุคลิกแบบเดียวกับภาพจำในสังคม
อย่างไรก็ตามหากย้อนไปในช่วงเวลาที่ยังมีชีวิตอยู่ ผลงานของศิลปินคนนี้แทบไม่เป็นที่รู้จัก ซึ่งก็เป็นความตั้งใจของเธอที่ไม่ได้อยากสร้างผลงานเพื่อมีชื่อเสียง โชคร้ายเมื่อเข้าสู่ยุค 1930s เธอก็ได้มีส่วนร่วมทางการเมืองกับการต่อต้านแนวคิดเผด็จการที่กำลังมาแรงจากประเทศใกล้เคียง อย่าง เยอรมัน และอิตาลี จนหันมาสร้างผลงานเกี่ยวกับการเมือง และกลายเป็นที่หมายหัวจากนาซีในที่สุด
เมื่อนาซียึดครองฝรั่งเศส ผลงานของเธอถูกทำลายแทบไม่เหลือ มีเพียงไม่กี่ชิ้นที่ Claude Cahun เก็บไว้อย่างดีกับตัวเท่านั้น และต้องหลบหนีการตามล่าของนาซี จนสุดท้ายก็ถูกจับตัวได้ในปี 1944 และต้องโทษประหารชีวิต โชคดีที่ได้รับการช่วยเหลือออกมาในปีถัดมาจากทหารฝ่ายสัมพันธมิตร เธอจึงยังมีชีวิตรอดต่อไป
แต่โชคร้ายที่รสนิยมทางเพศของเธอไม่ตรงกับค่านิยมสังคมในเวลานั้น แถมยังถูกจับกุมโดยกลุ่มแนวคิดทางสังคมขวาจัดแบบนาซี ทำให้ช่วงเวลาที่ถูกกุมขังโดนทรมานไม่น้อย จนส่งผลกระทบกับสุขภาพ และทำให้ศิลปินคนนี้เสียชีวิตในปี 1954 ด้วยวัย 60 ปี
แม้ว่าไม่โด่งดังในช่วงเวลาที่มีชีวิต แต่ผลงานของเธอกลับมีอิทธิพลอย่างมากเมื่อเข้าสู่ยุค 90s ไม่เพียงเท่านั้นแนวคิดอันโดดเด่นยังทำให้ Claude Cahun กลายเป็นไอคอนของคนที่ท้าทายข้อจำกัดทางเพศ, ความงาม ไปจนถึงกรอบความคิดของสังคม
ทุกวันนี้คนให้นิยาม Claude Cahun ในฐานะผู้ให้กำเนิดการสร้างผลงานภาพถ่ายสาย Queer ซึ่งบอกได้ดีว่ามรดกที่ศิลปินคนนี้มอบไว้ให้กับวงการศิลปะนั้นมีความหมายกับคนรุ่นหลังมากแค่ไหน และนี่คือเหตุผลสำคัญที่คนรักศิลปะต้องรู้จักเธอให้มากขึ้น เพราะไม่ว่าจะมีความคิดกับเรื่องรสนิยมทางเพศในมุมมองไหน ปฏิเสธไม่ได้ Claude Cahun คือศิลปินผู้สร้างผลงานอันยิ่งใหญ่ไว้ให้กับโลกใบนี้