นั่นคือภาพจำของเกาะหมากที่เรานึกย้อนกลับไปในอดีต ซึ่งแทบไม่ต่างกับสิ่งที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน เพราะเกาะหมากยังคงต้อนรับอาคันตุกะด้วยความเงียบสงบและความเป็นธรรมชาติที่ไม่แต่งแต้ม ไม่ได้เพียบพร้อมด้วยสิ่งอำนวยความสะดวกอันทันสมัย ไม่ได้เต็มไปด้วยแสงสีเสียงยามราตรี ไม่มีทั้งร้านสะดวกซื้อ ผับ บาร์ หรือคาราโอเกะ เหมือนอย่างแหล่งท่องเที่ยวอื่น

จะกี่ปีเกาะหมากยังคงรักษาความเป็นตัวตนเอาไว้ ท่ามกลางโลกที่หมุนเวียนผันเปลี่ยนไปอยู่ตลอดเวลา ทว่า ความเปลี่ยนแปลงเป็นสัจธรรม เกาะหมากในปัจจุบันจึงพัฒนาตัวเองเพื่อยกระดับสู่การเป็นต้นแบบแหล่งท่องเที่ยวที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม  (Low Carbon Destination)

ทำไมต้อง ‘เกาะหมาก’

นึกสงสัยไหมว่า ทำไมเกาะหมากถึงได้รับเลือกให้เป็นเมืองต้นแบบในการลดการปล่อยคาร์บอนจากกิจกรรมการท่องเที่ยว คำตอบนี้อาจต้องย้อนกลับไปถึงประวัติความเป็นมาของเกาะหมาก ตั้งแต่สมัยอดีตที่ชาติตะวันตกเข้ามาล่าอาณานิคม เกาะหมากเป็นหนึ่งในดินแดนที่ไทยจำต้องทำสนธิสัญญายกให้ฝรั่งเศส เพื่อแลกกับการถอนกองทหารฝรั่งเศสออกจากจันทบุรี ซึ่งในตอนนั้น เจ้าสัวเส็ง ปลัดจีนในสมัยรัชกาลที่ 5 เป็นเจ้าของ เข้ามาจับจองพื้นที่เกาะหมากไว้ทำสวนมะพร้าว ต่อมาพระองค์ทรงยกดินแดนพระตะบอง เสียมราฐ และศรีโสภณแลกเมืองตราดและหมู่เกาะต่าง ๆ รวมทั้งเกาะหมากกลับคืนมา แต่สิทธิ์ความเป็นเจ้าของเกาะหมากได้ถูกเปลี่ยนมือไปก่อนหน้านั้นแล้ว เมื่อหลวงพรหมภักดี ต้นตระกูล ‘ตะเวทีกุล’ ขอซื้อเกาะหมากต่อจากเจ้าสัวเส็ง

นับจากปี พ.ศ. 2447 ที่หลวงพรหมภักดีได้เป็นเจ้าของเกาะหมากจนถึงปัจจุบัน เกาะหมากยังคงเป็นกรรมสิทธิ์ของลูกหลานในตระกูลที่แตกหน่อวงศ์วานว่านเครือเป็นอีก 4 ตระกูลใหญ่ คือ วงษ์ศิริ สุทธิธนกูล จันทสูตร และสุขสถิต

เมื่อการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ที่ใส่ใจดูแลสิ่งแวดล้อมเป็นกระแสที่นักท่องเที่ยวทั่วโลกให้ความสำคัญ เกาะหมากก็ต้องปรับตัวให้เข้ากับความนิยมนั้น และด้วยเจ้าของที่ดินบนเกาะหมากเกือบทั้งหมดเป็นเครือญาติกัน การบริหารจัดการดูแลพัฒนาเกาะหมากให้เป็นไปในทิศทางเดียวกันจึงเป็นเรื่องง่ายขึ้น ยิ่งได้องค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน) หรือ อพท. เข้ามาช่วยขับเคลื่อน ทำให้การดำเนินงานเป็นไปอย่างเป็นระบบ จากหลักเกณฑ์ที่กำหนดไว้ตามมาตรฐานสากล

ร่วมด้วยช่วยกัน

เมื่อเจ้าบ้านร่วมแรงร่วมใจกันดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมของเกาะหมากที่เปรียบเสมือนบ้านของพวกเขาอย่างเต็มที่ ยังช่วยคัดกรองนักท่องเที่ยวที่จะมาเยือนเกาะหมากโดยปริยายด้วยว่า นอกจากชื่นชอบบรรยากาศความเป็นเกาะหมากแล้ว มักเป็นผู้ที่ใส่ใจสิ่งแวดล้อม ชอบวิถีชีวิตสโลว์ไลฟ์ และอยากอยู่ใกล้ชิดธรรมชาติ

แม้ผลการสำรวจออกมาว่า การเป็นเมืองโลว์คาร์บอน ทำให้เกาะหมากมีจำนวนนักท่องเที่ยวลดลง แต่ทุกฝ่ายกลับชื่นมื่นยิ้มรื่นตาม ๆ กัน นั่นเพราะสวนทางกับรายได้จากการท่องเที่ยวที่กลับเพิ่มขึ้นกว่าครึ่ง! นี่จึงเป็นการยืนยันว่าการพัฒนาเกาะหมากให้เป็นเมืองโลว์คาร์บอนเป็นการดำเนินงานที่มาถูกทางแล้ว เพราะผลลัพธ์ที่ได้ตรงเป้าหมาย นั่นคือการได้นักท่องเที่ยวคุณภาพ มีการใช้จ่ายสูงขึ้น โดยที่ทำลายสิ่งแวดล้อมน้อยลง

เราในฐานะแขกผู้ไปเยี่ยมเยือนเกาะหมากก็สามารถมีส่วนร่วมในการดูแลที่นี่ได้จากการปฏิบัติตามวิถีชีวิตของชาวเกาะหมาก ซึ่งทำได้ตั้งแต่อาหารการกินที่ปรุงจากวัตถุดิบท้องถิ่น เช่น ผักออร์แกนิกส์จากฟาร์มบนเกาะ อาหารทะเลสด ๆ จากเรือประมงเล็กในเกาะหมาก เพื่อลดการใช้พลังงานในการขนส่ง มาทำอาหารโลว์คาร์บอน

เอาเข้าจริง การมาเที่ยวเกาะหมากก็มีกิจกรรมที่น่าสนใจให้เลือกทำตามชอบอยู่ไม่น้อยเลย และสังเกตให้ดีทุกกิจกรรมล้วนส่งผลดีทั้งต่อตัวเรา ธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม รวมถึงช่วยบรรเทาปัญหาภาวะโลกร้อนได้อีกทางหนึ่งด้วย

อย่าลืมหาโอกาสมาเยือนเกาะหมากกันนะ