รุ่นหนึ่ง : หว่านเมล็ด

การก่อตั้ง แม่ทา ออร์แกนิค ต้องยกเครดิตให้ พ่อพัฒน์ อภัยมูล ผู้นำเกษตรยั่งยืนของชุมชนแม่ทา ได้ปรับเปลี่ยนจากวิถีการทำเกษตรเชิงเดี่ยวและใช้สารเคมีมาสู่วิถีการเกษตรแบบอินทรีย์ โดยเริ่มกระบวนการปรับเปลี่ยนในช่วงปี 2529 ใช้เวลาประมาณ 3-4 ปี จึงประสบผลสำเร็จและเป็นที่ยอมรับของคนในชุมชน ถือเป็นจุดเริ่มให้คนอื่นๆ เริ่มปรับเปลี่ยนมาทำการเกษตรอินทรีย์เพิ่มมากขึ้น

ประกอบกับในอดีตชาวบ้านใช้ปุ๋ยเคมีและยาฆ่าแมลงในการทำเกษตร จนมีการตรวจพบสารพิษในเลือด ซึ่งส่งผลกระทบอย่างร้ายแรงต่อสุขภาพ เมื่อปัญหาส่งผลรุนแรงและชัดเจน ชาวบ้านจึงเริ่มปรับเปลี่ยนวิถีการทำเกษตร ทั้งเปลี่ยนจากเกษตรเชิงเดี่ยวมาเป็นเกษตรผสมผสาน และเลิกใช้สารเคมีมาปลูกแบบอินทรีย์แทน

จากวันนั้นจนถึงวันนี้ เป็นเวลากว่า 30 ปีแล้วที่เกษตรกรรุ่นลูกได้รับไม้ต่อจากพ่อแม่ แถมมีการนำความรู้และไอเดียใหม่ๆ มาประยุกต์ใช้

ทำให้ตอนนี้กลุ่มแม่ทา ออร์แกนิค ไม่ใช่เพียงผู้ปลูก แต่ยังเป็นผู้ขายส่งตรงถึงผู้บริโภค และไม่ได้ขายแค่ผักผลไม้ แต่ยังขายอาหารเมนูสุขภาพ ที่สำคัญ ได้กลายเป็นแม่เหล็กดึงดูดให้คนรุ่นใหม่อยากกลับบ้าน เพื่อสานต่อและพัฒนาบ้านเกิดตัวเอง

อั๋น-อภิศักดิ์ กำเพ็ญ สมาชิกกลุ่มแม่ทา ออร์แกนิค และผู้ประสานงาน ‘ข่วงชีวิต วิถียั่งยืน’ ย้ำว่า สถานที่แห่งนี้ไม่ใช่แหล่งท่องเที่ยว แต่เป็นแหล่งเรียนรู้เกษตรอินทรีย์ เขาหวังให้เกษตรกรรุ่นใหม่เป็นคนเริ่มต้น และเป็นตัวอย่างให้คนรุ่นต่อๆ ไปเหมือนที่ตัวเขาได้รับมาเช่นเดียวกันกับ ปุ้ย-มัทนา อภัยมูล ลูกสาวพ่อพัฒน์ ผู้เป็นตำนานแห่งแม่ทา วันนี้เธอกลายเป็นผู้จัดการศูนย์เกษตรอินทรีย์กรีนเนท เชียงใหม่ (ศูนย์คือบ้านของเธอเอง) เจาะลึกเรื่องการเก็บเมล็ดพันธุ์ผักพื้นบ้าน ที่เป็นพันธุ์ผสมเปิดจากระบบเกษตรอินทรีย์ เมล็ดพันธุ์เล็กจิ๋วแต่มีคุณค่ามหาศาล โดยเธอได้ถ่ายทอดความรู้เรื่องการเก็บเมล็ดพันธุ์แก่เกษตรกรและผู้ที่สนใจ

นอกจากนี้ยังเป็นผู้จำหน่ายเมล็ดพันธุ์ผักอินทรีย์มากมาย ไม่ว่าจะเป็นคะน้า ผักโขมสีแดง บวบหอม ถั่วพูสีม่วง กระเจี๊ยบมอญสีแดง มะเขือยาวสีขาว กรีนโอ๊ค เรดโอ๊ค ฯลฯ

สิ่งที่เธอทำถือว่าเป็นการอนุรักษ์พันธุ์ผักพื้นบ้าน โดยการรวบรวม คัดเลือก และผลิตเมล็ดพันธุ์เปิด ช่วยเกษตรกรลดต้นทุนในการผลิต เป็นลู่ทางเพิ่มรายได้ให้เกษตรกร สร้างความยั่งยืนให้ระบบเกษตรอินทรีย์ รวมถึงทำให้ครัวเรือนมีผักสารพัดชนิดให้กินตลอดปี ตามมาด้วยสุขภาพแข็งแรงปลอดภัย ซึ่งสิ่งนี้เองคือ ความมั่นคงทางอาหาร และเป็นนิยามใหม่ของคำว่า ‘ร่ำรวย’ อย่างแท้จริง