เปิดประตูปราสาทแห่งชีวิต

“ตอนเด็กๆ ไม่เคยฝันจะเป็นศิลปินเลย ทำไปเพราะชอบเฉยๆ แล้วก็ทำมาเรื่อยๆ จนถึงตอนนี้”

ชีวิตศิลปินของยุรีเริ่มขึ้นในโชว์แรกเมื่อประมาณปี 2004 นับว่ายุรีทำงานศิลปะมากว่า 20 ปีเต็ม ผลงานของยุรีทำให้คนจดจำได้ไม่ยาก เรียกได้ว่าเป็นงานสไตล์ Figurative ที่มีเอกลักษณ์ด้วยสีสันสดใส ลายเส้นน่ารัก การวาดสัตว์แทนมนุษย์ และการเล่าเรื่องด้วยโทนสนุกสนาน แต่กลับแฝงความหมายเอาไว้ทุกภาพ โดยที่ความหมายของภาพไม่ได้ตีความยากจนเกินไป เพราะเรื่องราวที่ยุรีถ่ายทอดมักเกิดขึ้นจากประสบการณ์ร่วมกันของคนในสังคม

“เรามักเล่าเรื่องอุปสรรค หรือความยากของชีวิตนะ มองว่าเรื่องนี้มีความเป็นศาสนาอยู่ ศาสนาก็มีแนวคิดเรื่องวัฏจักรของการมีอยู่และการดับไป ชีวิตก็เหมือนกันที่ต้องมีการก้าวผ่านและก้าวพ้นไปเรื่อยๆ งานของเราก็ล้อไปตามสิ่งที่เกิดขึ้นในแต่ละช่วงเวลา”

หากย้อนดูงานของยุรีเมื่อ 5 ปีที่แล้ว จะเห็นได้ชัดว่า งานส่วนใหญ่มักพูดเรื่องการเคลื่อนไหวทางการเมือง เพราะในช่วงเวลานั้นมีการชุมนุมประท้วงอย่างต่อเนื่อง ซึ่งการเมืองในสายตายุรีเอง ก็ถือเป็นอีกอุปสรรคของชีวิตมนุษย์ ที่เมื่อเกิดขึ้นแล้ว ท้ายที่สุดจะต้องผ่านพ้นไป และในอนาคตก็อาจจะเกิดขึ้นซ้ำเดิมอีกครั้งหนึ่ง

แม้เนื้อหาที่ยุรีอยากถ่ายทอดล้วนดูตึงเครียด แต่งานของยุรีกลับดูสดใส และมักนำสัตว์มาสื่อสารแทนเรื่องราวต่างๆ แต่มีสัตว์ชนิดหนึ่งที่ยุรีมักนำมาใช้ในผลงาน จนหลายคนเกิดภาพจำและเชื่อว่ายุรีคงชอบสัตว์ชนิดนี้เป็นพิเศษแน่ๆ

“แมวน่ะเหรอ จริงๆ เราไม่ได้ใช้แมวเป็นสัญลักษณ์ถึงตัวเราเลยนะ แค่แทนแมวเป็นผู้หญิง เพราะจริงๆ เราชอบและเลี้ยงหมาด้วยซ้ำ”

ยุรีหัวเราะ พร้อมขยายความต่อว่า แมวเป็นสัตว์ที่มีความน่ารัก ขี้อ้อน ดูนุ่มนิ่ม แต่ขณะเดียวกันก็มีความแสบ มีความไม่เชื่องอยู่ภายในตัวสูง

และเรื่องราวของผู้หญิงได้ถูกยุรีหยิบมาเล่าอีกครั้ง ในนิทรรศการ The Mansion of Plates : คฤหาสน์จาน ซึ่งยุรียังคงอยากนำเสนอแง่มุมอุปสรรคในชีวิต แต่รอบนี้เธออยากถ่ายทอดผ่านเลนส์เรื่องเล่าของผีผู้หญิง

โศกนาฏกรรมหญิงงามในปราสาทจาน

“ทำไมผีในตำนานหรือเรื่องเล่ามักเป็นผู้หญิง?”

คำถามหลักของนิทรรศการนี้ที่ทำให้ยุรีเนรมิตแกลเลอรี JWD Art space ให้เป็นดั่งปราสาทหลายห้องขึ้นมา 2 ห้องแรกประหนึ่งเป็นทางเข้าปราสาท เพื่อเข้าสู่ห้องโถงกลางที่เป็นหัวใจปราสาท และมีห้องเล็กอีก 3 ห้องที่บอกเล่าเรื่องราวของยุรี

ห้องแรกสุดเริ่มต้นด้วยเรื่องราวของเมดูซา และเทพีอาเธนา หนึ่งในตำนานที่บิดเบือนมุมมองของเหยื่อผู้หญิง จนเมดูซาถูกตราหน้าว่าเป็นสัตว์ประหลาดในหน้าตำนานปกรณัมกรีก

ก่อนเข้าสู่ห้องที่ 2 รายละเอียดรอบๆ บ้าน ประตูห้องนี้เต็มไปด้วยรูปมือ ทำเอาเราอดสงสัยไม่ได้

“รูปมือตรงทางเข้าคือการนำไปสู่ห้องกลาง คืองานผีนับจาน รูปมือที่เห็นคือ ภาษามือของญี่ปุ่น พอทำงานนี้ ถึงเพิ่งรู้ว่าภาษามือของแต่ละประเทศเขาใช้ไม่เหมือนกัน”

ไฮไลต์ของงานคืองานผีนับจานหรือผีโอคิคุที่อยู่ห้องโถงกลางด้านในสุด แต่ก่อนจะไปถึงห้องกลาง ระหว่างทางยังมีงานที่ดึงดูดใจเราอยู่หลายชิ้น โดยเฉพาะชิ้นที่เป็นภาพจิ้งจอก 9 หาง แต่สวมชุดคล้ายกับนักร้องระดับโลกที่คนไทยรู้จักกันดี

“ภาพจิ้งจอก 9 หางคือลิซา เป็นตอนที่ลิซาไปแสดงที่ Crazy Horse Paris ช่วงนั้นมีกระแสทั้งชื่นชมและกระแสลบเยอะ เราเลยหยิบเหตุการณ์ตรงนั้นมาเล่าด้วย”

จิ้งจอก 9 หางไม่ว่าจะในตำนานของประเทศไหนมักถูกเล่าด้วยมุมมองของความชั่วร้าย จิ้งจอก 9 หางคือสัญลักษณ์ของการล่อลวงชายด้วยความงาม ซึ่งยุรีมองว่า แท้จริงแล้วความงามไม่ใช่ต้นตอของความผิดบาป แต่อาจเป็นเพราะคนที่ลุ่มหลงในความงามเองหรือเปล่าที่เป็นคนไม่เอาไหน

อีกงานที่น่าสนใจไม่แพ้กับชิ้นจิ้งจอก 9 หาง คือสัตว์หลายชนิดที่สวมชุดเซเลอร์มูน ซึ่งชิ้นนี้ ONCE เข้าใจในตอนแรกว่ายุรีอยากสื่อสารเรื่อง Empowering แต่ยุรีมองงานนี้มากกว่านั้น

“เซเลอร์มูนเป็นการ์ตูนยุคปฏิวัติความเป็นเพศหญิง เพราะสมัยก่อนฮีโรที่ต่อสู้กับเหล่าร้ายมักเป็นผู้ชาย และยุคหนึ่งเซเลอร์มูนก็มีตัวละครหญิงรักหญิงด้วย ชิ้นนี้เราเลยทำออกมาเป็นเซเลอร์ LGBTQ+ ด้วยสัตว์ที่มีการรักเพศเดียวกัน อย่างโลมาก็ใช่นะ”

แม้ว่านิทรรศการนี้มีความเป็นเพศอย่างชัดเจน แต่ยุรีสนใจเรื่องความเท่าเทียมมากกว่า เพราะไม่แค่พูดถึงเรื่องอุปสรรคของผู้หญิงเพียงเท่านั้น แต่ยุรียกให้อุปสรรคของชีวิตคนเรานั้นเริ่มต้นขึ้นตั้งแต่การมีอยู่ของความเป็นเพศแล้ว

ในห้องนี้ยังมีงานที่น่าสนใจอีกหลายชิ้น ทั้งงานแม่นาค (ที่วาดเป็นตัวนากจริงๆ) ชิ้นที่วาดจากเรื่องราวของนางโมรา และการล่าแม่มดในยุคกลาง ซึ่งเราอยากให้ทุกคนลองไปเดินชมและตีความผลงานด้วยประสบการณ์ของตัวเองสักครั้ง

เข้าสู่ห้องที่เป็นไฮไลต์ของนิทรรศการนี้ ผีนับจาน หรือ ผีโอคิคุ โศกนาฏกรรมของสาวใช้โฉมงามที่โดนฆ่าตายเพราะไม่ยอมเป็นภรรยาซามูไร

ในตำนานกระแสหลักเล่าต่อกันมาว่า ซามูไรสั่งให้สาวใช้ดูแลจานล้ำค่าทั้งหมด 10 ใบ แต่สาวใช้ทำจานแตก 1 ใบ จึงถูกซามูไรลงโทษด้วยการให้นับจานให้ครบ 1-10 ไปตลอดชีวิต แต่ในอีกมุมของตำนานคือซามูไรต้องการสาวใช้เป็นภรรยาแต่ไม่สมหวังดั่งใจต้องการ จึงออกกลอุบายเอาจานไปซ่อน ทำให้สาวใช้ย้ำคิดย้ำทำ เฝ้านับจานจนกว่าจะครบ 10 ใบ แม้จะสิ้นลมหายใจไปแล้วก็ตาม

“ความพิเศษอีกอย่างของห้องนี้คือจานที่โชว์อยู่ข้างๆ เราตั้งใจเรื่องเป็นจานพอร์ซเลนของจริง เพราะในยุคนั้นจานพอร์ซเลนราคาสูงมาก สูงชนิดที่ว่าสาวใช้ไม่สามารถหาเงินมาซื้อทดแทนกับใบที่หายไปได้ด้วยซ้ำ”

และจานพอร์ซเลนของจริงที่อยู่ในงานก็มีเพียง 9 ใบเท่านั้นด้วย

ยุรีพาเราเดินไปยังห้องถัดไปจากโถงกลาง โซนนี้เป็นโซนที่เล่าเรื่องราวและอุปสรรคในชีวิตของยุรีเอง ตั้งแต่เรื่องที่เธอป่วยจนต้องเข้าผ่าตัด เรื่องโจรขึ้นบ้านของยุรีที่สุดท้ายตำรวจก็จับโจรไม่ได้ จนไปถึงเรื่องความขี้เกียจในตัวของยุรีที่นับเป็นอีกอุปสรรคหนึ่งของชีวิต ที่สุดท้ายไม่ว่าจะยุรีหรือพวกเราทุกคนก็ต้องพบเจอ ก้าวข้าม และก้าวพ้นเรื่องราวเหล่านี้ในสักวันเช่นเดียวกัน

เดินมาจนถึงห้องสุดท้าย คงต้องบอกว่าห้องนี่คือห้องที่ผู้เขียนชอบที่สุดเลยก็ว่าได้ และยิ่งยุรีอธิบายความหมายของห้องนี้ให้ฟัง ความชอบก็ยิ่งจับใจมากขึ้นไปอีก

“ห้องนี้เราใช้เทคนิคภาพถ่ายฟิล์มกระจก เป็นสไตล์​ Photo Portriat ซึ่งในสมัยก่อน คนที่จะถ่ายภาพแบบนี้ได้ต้องเป็นคนสำคัญและร่ำรวย แต่เราเลือกผู้หญิงที่เป็นคนชายขอบ บุคคลที่ไม่ได้รับความเป็นธรรม หรือไม่ได้รับความสนใจมาอยู่ในภาพ อีกอย่างคือ ปกติแล้วกล้องจะถ่ายไม่ติดผี แต่งานของเราถ่ายติดผีผู้หญิงเหล่านี้ได้นะ”

ผีผู้หญิงในเรื่องเล่าที่ไม่ถูกให้ความสำคัญ แต่ไม่ได้แปลว่าพวกเขาไม่มีคุณค่า เพราะพวกเขาคือคนหรือตัวละครที่ถูกกระทำผ่านเรื่องเล่า เรื่องแต่ง และปัจจุบันเรื่องราวเหล่านี้ก็ยังไม่เลือนหายออกจากสังคมทั้งไทยและเทศด้วยซ้ำไป

เราเดินคุยกับยุรีแบบเพลินๆ จนกลับมาอยู่จุดแรกของทางเข้านิทรรศการ อดชื่นชมไม่ได้ว่านี่เป็นอีกนิทรรศการที่สนุกและแอบจุกใจไปพร้อมๆ กัน ก่อนจะแยกย้าย ยุรีขอทิ้งท้ายฝากสารผ่านผู้เขียนมาถึงทุกคนที่ได้เข้ามาอ่านบทความนี้…

“หลังนิทรรศการนี้จบแล้ว เราก็ไม่แน่ใจว่าจะได้จัดงานที่ไทยอีกหรือเปล่า อยากให้ทุกคนแวะเข้ามาเดินดูกัน เพราะหลังจากนี้เราอาจจะไม่ค่อยได้จัดงานที่ไทยแล้วนะ”