ศิลปะ…เครื่องมือแห่งการเรียนรู้

เราตกปากรับคำชวนเข้าคลาสเวิร์กช้อปพิเศษ ‘รีวิวชีวิต’ Tidy up the past, inspire the future ของปัทที่ Studio Persona เพื่อสัมผัสกับ ‘ศิลปะบำบัด’ เครื่องมือฮีลลิ่งใจที่ปัทใช้เรียนรู้การเปลี่ยนแปลงต่างๆ ในชีวิต หลายคนอาจจะเลี่ยงเครื่องมือนี้ เพราะคิดว่าตัวเองไม่ถนัดศิลปะ เราอยากบอกว่า ศิลปะบำบัดเป็นศิลปะเวอร์ชั่นที่ทุกคนเข้าถึงได้ ขอเอาความไม่อาร์ตของตัวเองเป็นประกัน ว่าแต่ทำไมปัทถึงได้ชื่นชอบศิลปะขนาดนี้กันนะ

“ความที่เป็นลูกคนเดียว เลยใช้เวลาส่วนใหญ่ไปกับการอ่านหนังสือและวาดรูปมาตั้งแต่เด็ก พอเข้ามหาวิทยาลัย อยากเรียนที่ศิลปากร แต่ติดที่ต้องไปเรียนที่นครปฐม คุณพ่อคุณแม่เป็นห่วงเลยต่อรองให้เลือกมหาวิทยาลัยที่ไปเรียนสะดวก ก็พยายามเลือกคณะที่จะได้เรียนศิลปะ สุดท้ายเป็นคณะครุศาสตร์ สาขาศิลปศึกษา จุฬาฯ ตอนนั้นไม่ได้อยากเป็นครูนะ แค่อยากเรียนโดยใช้ศิลปะในการเรียนรู้ด้วย

“สุดท้ายกลายเป็นโชคดีมากที่ได้เรียนครุศิลป์ เพราะได้ฝึกทักษะการสื่อสาร ได้เรียนรู้ว่าศิลปะเป็นเครื่องมือการเรียนรู้ที่ดี และได้เรียนจิตวิทยาครู ทำให้สนใจการด้านการเรียนรู้ไปด้วย เพราะการได้ทำงานศิลปะและรู้ว่าจะส่งต่อการเรียนรู้ศิลปะให้ผู้อื่นได้อย่างไร เลยกลายเป็นความสนุกที่ได้ฝึกทักษะ ได้มีประสบการณ์จากการเรียน และยังได้ท้าทายความกลัวของตัวเองในการเป็นครูฝึกสอน ซึ่งต้องทำงานร่วมกับผู้อื่น ได้สอนเด็กหลายช่วงวัยทั้งประถมและมัธยม โดยที่ไม่เคยรู้เลยว่าสิ่งเหล่านี้จะกลายเป็นพื้นฐานหนึ่งที่ปัทนำมาต่อยอดเป็นวิชาชีพนักศิลปะบำบัดที่ทำอยู่ในปัจจุบัน”

โรคทางใจกับมิติของชีวิต

น้ำผึ้งรู้ตัวว่าสนใจและชื่นชอบด้านจิตวิทยาเป็นทุนเดิมอยู่แล้ว หากยังไม่มีโอกาสได้ศึกษาด้านนี้โดยตรงสักที กระทั่งเกิดเหตุการณ์ไม่คาดคิดที่กลายเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญ ทำให้เธอตัดสินใจสมัครเรียนต่อปริญญาโทที่คณะจิตวิทยา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยทันที เกิดอะไรขึ้นกับเธอ

“วันนั้นผึ้งกับคุณพ่อไปทำธุระกัน แล้วบังเอิญพบคนที่ตัดสินใจจะจบชีวิตที่แม่น้ำเจ้าพระยา แต่สุดท้ายช่วยไว้ได้ทัน เหตุการณ์นั้นทำให้รู้ว่า ถึงเวลาต้องเรียนแล้วล่ะ จากที่เคยลังเลว่าจะเรียนต่อด้านจิตวิทยาองค์กรหรือจิตวิทยาการปรึกษาดี เลยได้คำตอบว่าต้องเป็นจิตวิทยาการปรึกษา ตอนนั้นผึ้งไม่ได้รู้สึกว่าจะเรียนเพื่อไปช่วยใคร แต่อยากเรียนเพื่อเข้าใจ ‘คน’ เพราะจังหวะนั้นที่เห็นว่า เขาตัดสินใจจะจบชีวิต จริงๆ ก่อนหน้านั้นสัก 5 นาที มันมีสัญญาณบางอย่าง แต่เราแค่ไม่รู้ว่าจะทักหรือชวนเขาคุยยังไง เลยอยากเรียนเพื่อจะเข้าใจใครคนหนึ่งที่เจอภาวะแบบนี้ อยากรู้วิธีถามไถ่หรือรับฟังเขา ถ้าตอบตอนนี้ในฐานะที่ผึ้งได้เรียนแล้ว ต้องบอกว่าวิธีการถามของคนที่เรียนจิตวิทยามากับคนที่ไม่ได้เรียนจะต่างกันคนละแบบเลย ความอยากรู้โดยไม่ทันได้คำนึงถึงใจเขาใจเรา และความกังวลใจของคนถาม ก็มีส่วนทำให้เขาอาจรู้สึกว่ากำลังโดนตัดสินหรือตีตราได้ ต่างจากคนที่เรียนมาจะรู้วิธีรับฟังอย่างตั้งใจ รู้จักวิธีถามด้วยความเข้าใจ และร่วมรู้สึกไปกับเขา โดยไม่มีการตัดสินเขา

“นอกจากนี้ ผึ้งเองยังมีประสบการณ์ตรงของวัยทำงานรุ่นแซนด์วิชเจเนอเรชั่น เพราะก่อนหน้านี้ต้องดูแลคุณตาที่เป็นสโตรกและอัลไซเมอร์ ปัจจุบันมีคุณป้าที่เป็นพาร์กินสันกับคุณแม่ที่มีปัญหาด้านสมองกับความจำ ทำให้เราเห็นและสัมผัสมวลอารมณ์ที่หลากหลาย มีคำถามและอยากเข้าใจท่าน เพราะรู้ว่าคนป่วยนอกจากป่วยกายแล้ว ยังต้องเผชิญกับความเจ็บปวดในใจที่ต้องกลายเป็นคนที่ไม่สามารถเดินเหินเองได้ หรือจำอะไรไม่ได้ เป็นความเศร้าจากการสูญเสียในอีกรูปแบบหนึ่งของครอบครัว (Grief) ที่ส่งผลกระทบต่อใจและการใช้ชีวิตของหลายคนในบ้าน

“การมี สว.ในบ้านเจ็บป่วย สร้างความเหนื่อยล้าทั้งกายใจของผู้ป่วยและผู้ดูแล ผึ้งมองว่าสิ่งแวดล้อมในบ้านเป็นเรื่องสำคัญ ทุกคนต้องเข้าใจและเอื้ออาทรกัน ถึงจะเป็นความเฮลท์ตี้ให้คนป่วยอยู่ได้อย่างสบายใจขึ้น และผู้ดูแลเองจะได้ไม่ต้องทุกข์ไปกับผู้ป่วยมากนัก เราต้องรู้วิธีดูแลเยียวยาจิตใจเขาและตัวเองที่ต้องอยู่ในสภาวะแบบนี้ด้วย เลยคิดว่าถึงเวลาเรียนด้านจิตวิทยาแล้วล่ะ อย่างน้อยจะได้เข้าใจท่านและตัวเองมากขึ้น”

ให้ศิลปะนำทาง

หลังจบปริญญาตรีจากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ปัทไปต่อปริญญาโทด้าน Master Applied Imagination in the Creative Industry ที่อังกฤษ ซึ่งไม่เพียงเป็นโอกาสให้ได้กลับมาทำด้านการศึกษา แต่ยังกลายเป็นโมเมนต์ที่เจ้าตัวรู้สึกว่าสิ่งที่ทำอยู่นั้น ‘ถูกที่ถูกทาง’

“ตอนเรียนที่อังกฤษ เริ่มสังเกตตัวเองว่า ทำไมเราค่อนข้างตัดสินตัวเองในเชิงลบ รู้สึกว่าตัวเองไม่ดีพอ ไม่ค่อยกล้าเห็นต่าง และไม่มีคำถามเหมือนเพื่อน ซึ่งสะท้อนถึงระบบการศึกษาบ้านเรา ปัทเลยมาตั้งต้นที่ศิลปะว่า ทำอย่างไรให้เด็กๆ สามารถสื่อสารทั้งความรู้สึกและกล้าที่จะเป็นตัวของตัวเอง เพราะรู้สึกว่าการเรียนรู้มากมายบนโลกนี้สามารถพัฒนาศักยภาพให้เหมาะสมกับพัฒนาการของเด็กในแต่ละช่วงวัยได้

“ความที่สนใจด้านการเรียนรู้อยู่แล้ว ปัทเลือกกลับมาทำงานวิจัยเรื่อง Art Education ไปอยู่กับเด็กๆ ที่โรงเรียนอนุบาลสามเสนอยู่ครึ่งปี สอนเด็กถ่ายภาพ ชวนเขียน Journaling ชวนวาดรูปสะท้อนความรู้สึก ในฐานะครูศิลปะที่ทำงานวิจัย ปัทเห็นรูปที่เด็กๆ วาดมีประเด็นเรื่องครอบครัว ซึ่งเป็นสิ่งที่อ่อนไหวของเขา ปัทอยากซัพพอร์ตเด็กๆ เลยไปรีเสิร์ชก็เจอ Art Therapy, Positive Psychology in Children’s Drawing หรือ Positive Response for Children ที่ไปลิงค์กับเรื่อง Psychology โดยบังเอิญ

“หลังจบงานวิจัย ปัทกลับไปเรียนด้านศิลปะบำบัดและอยู่ที่อังกฤษต่ออีก 5 ปี จำได้ว่าพอเจอรีเสิร์ชอื่นๆ ก็รู้สึกคลิก และจุดประกายให้อยากเรียนรู้ อยากรู้ว่าสิ่งนี้คืออะไร แม้จะเรียนมาแล้วรู้มาแล้ว แต่ก็อยากจะทำงานต่อไป โมเมนต์นั้นตอบสิ่งที่เราอยากรู้ และปัทว่าสิ่งนี้ใช่ก็เลยไปต่อ”

เราจะพาผู้รับบริการไปได้ไกลที่สุดเท่าที่เราเคยไป

เราทุกคนย่อมมีเรื่องราวอ่อนไหวกันทุกคน หากนักจิตวิทยาการปรึกษาต้องให้บริการผู้ที่มีประเด็นเดียวกับตัวเองล่ะ จะเป็นอุปสรรคทำให้พาผู้รับบริการไปได้ไม่ไกลเท่าที่ควรหรือเปล่า

“ผึ้งเคยมีประสบการณ์นั้น ก่อนหน้านั้นอาจารย์จะบอกตลอดว่า ‘เราจะพาผู้รับบริการไปได้ไกลที่สุดเท่าที่เราเคยไป’ ที่ผ่านมาผึ้งเคยคิดเสมอว่าตัวเองยังก้าวผ่านประเด็นในใจเราไม่ได้ แต่สุดท้ายไม่ว่าจะเป็นเคสแบบไหน เราไม่จำเป็นต้องมีประสบการณ์เดียวกันทั้งหมด แต่เราต้อง aware ว่าตัวเองมีประเด็นไหนอยู่ และกำลัง work on อะไร ซึ่งอาจเป็นความไม่มั่นใจที่ทำให้ผึ้งประเมินตัวเองว่ายังข้ามไม่พ้นเรื่องนี้

“เรื่องที่ว่าคือเหตุการณ์บางอย่างที่ก่อให้เกิดความสูญเสียและรู้สึกผิดครั้งใหญ่ในใจเรา ผึ้งเวิร์กกับเรื่องนี้มาตลอด แต่ไม่เคยรู้ว่ามันหายดีหรือยัง แผลสมานพอไหมที่จะไปดูแลเคสที่มีประเด็นคล้ายคลึงกัน แต่ภายใต้ซูเปอร์วิชั่นเราทำงานกับผู้รับบริการจนได้เข้าใจว่าเขารู้สึกยังไง ที่ผ่านมาเขาเติบโตขึ้นแบบไหน ฝั่งเราก็รับรู้ว่าทำงานได้ โดยที่เรื่องเขาไม่กระทบใจเรา เหมือนเป็นการคอนเฟิร์มว่า เราช่วยเหลือเขาได้จริงๆ พาให้เขาได้รับรู้และทำความเข้าใจตัวเองผ่าน resource ของเขา โดยไม่ได้ยัดเยียดวิธีแก้ปัญหาของเราให้เขา

“ผึ้งเลยได้รู้ว่า จริงๆ เราผ่านมาได้ตั้งนานแล้ว มันไม่ใช่สิ่งที่เราเอาประสบการณ์เราไปครอบเขา แต่เขาเติบโตแล้วหลุดพ้นด้วยสิ่งที่เขามีจากภายใน จากการช่วยกันเอื้อกันและกันมากกว่า นี่คือเครื่องยืนยันว่า เราก้าวข้ามปัญหานั้นมาแล้ว เรามาถูกทางแล้ว นอกเหนือจากเราได้เป็นเพื่อนร่วมทางของเขาแล้ว เรายังได้เป็นเพื่อนร่วมทางกับตัวเองด้วย คือเราเองก็เติบโตไปพร้อมกับผู้รับบริการด้วยจริงๆ”

Studio Persona โรงเรียนศิลปะดูแลจิตใจ

Studio Persona ตั้งอยู่ชั้น 5 ของตึกกลางเมืองย่านธุรกิจอย่างอโศก-ดินแดง ซึ่งเป็นตึกของทางบ้านญาติปัท เดิมเคยเป็นดาดฟ้าไว้ตากผ้าและเป็นที่วิ่งเล่นของลูกหลาน และเป็นสเปซที่เห็นพระอาทิตย์และพระจันทร์ขึ้น นั่นคือภาพจำในความทรงจำวัยเยาว์ของปัท ต่อมาปัทรีโนเวตเป็นสตูดิโอศิลปะ จัดกิจกรรมเวิร์กช้อปศิลปะแขนงต่างๆ เป็นสเปซสำหรับผู้ที่เปิดใจให้ศิลปะเป็นเครื่องมือช่วยคลี่คลายสิ่งที่อยู่ในใจ

เวิร์กช้อปครั้งนี้จัดที่ห้อง Universe Studio เป็นห้องโถงใหญ่สุดของที่นี่ เพดานสูงโปร่ง หน้าต่างกรุกระจกบานใหญ่เปิดรับแสงธรรมชาติได้เต็มที่ ทำให้เห็นบรรยากาศด้านนอกและมุมสวนหย่อมขนาดย่อมที่ระเบียง ซึ่งช่วยแต่งแต้มสีเขียวและเติมความสดชื่นให้บรรยากาศที่แม้จะแวดล้อมไปด้วยตึกสมกับเป็น City View แต่กลับให้ไวบ์ที่ดีมาก

“ฝันมาตั้งแต่เด็กว่าอยากเปิดโรงเรียนศิลปะ ให้คนมามีความสุข พอโตมา เรียนจบ ได้ใบประกอบวิชาชีพนักศิลปะบำบัดกลับมาเมืองไทย แต่ไม่รู้ว่ามีพื้นที่ไหนให้ทำงานศิลปะได้บ้าง จึงเริ่มด้วยการเป็นจิตอาสา ทำโครงการศิลปะสำหรับผู้ป่วยในโรงพยาบาล ทั้งผู้ป่วยมะเร็ง ผู้ป่วยสูงอายุ และกลุ่มเด็กจิตเวชวัยรุ่น จากนั้นก็เริ่มรับทำเป็น Private Practice เป็นศิลปะบำบัดรายบุคคล ภายใต้ซูเปอร์วิชั่นที่เป็นอาจารย์ชาวต่างชาติของปัท

“เป็นอย่างนั้นอยู่ 3-4 ปี นึกอยากสร้างคอมมูนิตี้ศิลปะเพื่อคอนเน็กกับผู้อื่นแล้วก็ตัวเอง ปัทนิยามตัวเองว่าเป็นครูศิลปะที่บังเอิญได้เรียนรู้และทำศิลปะบำบัดได้ สุดท้ายเลยอยากกลับมาออกแบบกระบวนการเรียนรู้ ซึ่งน่าจะเป็นสิ่งที่ยั่งยืนที่สุดแล้วสำหรับปัท เพราะเป็นสิ่งที่ชอบที่สุด

“ปัทรู้สึกว่ากระบวนการศิลปะบำบัดช่วยเปิดพื้นที่และโอกาสสำหรับบทสนทนาที่มีคุณค่า ทุกคนได้แลกเปลี่ยนแรงบันดาลใจต่อกัน อยากให้คนทั่วไปที่สนใจในหลายประเด็น ได้มาเจอกัน มาเชื่อมโยงกัน เลยคิดอยากทำสตูดิโอดีกว่า เริ่มจากเท่านี้เลย แม้ไม่ได้มีแผนธุรกิจในช่วงเริ่มต้น แต่หวังให้พื้นที่นี้สร้างโอกาสให้กับรูปแบบการบริการด้วยศิลปะบำบัด เพื่อต่อยอดอย่างยั่งยืน เริ่มต้นจากบุคคล สถานศึกษา องค์กร และสังคม มันเป็นความตั้งใจของเราที่อยากให้ศิลปะเป็นหนึ่งในเครื่องมือเชื่อมโยงผู้คนเพื่อให้เกิดคุณค่าของกลุ่ม และค้นพบศักยภาพของความแตกต่างของแต่ละบุคคล”

จิตวิทยาอยู่ทุกที่ที่มีผู้คน

สังคมไทยในปัจจุบันมีความตื่นตัวและให้ความสำคัญกับการดูแลสุขภาพใจมากขึ้น แต่คนจำนวนไม่น้อยยังรู้สึกเซนซิทีฟกับการพบจิตแพทย์ หรือการเข้ารับบริการด้านจิตใจ ในมุมของนักจิตวิทยาการปรึกษามองเรื่องนี้อย่างไร

“ผู้คนในสังคมหันมาสนใจและเปิดใจลองรับบริการด้านจิตใจกันมากขึ้น แต่ยังมีคนกลุ่มใหญ่ที่ยังเผชิญกับการตีตราด้านสุขภาพจิต ทำให้ยังเซนซิทีฟและไม่กล้าแตะเรื่องนี้ อาจจะด้วยความเชื่อ บริบทเศรษฐกิจและสังคม ศาสนา หรืออื่นๆ ที่ยังบล็อกคนกลุ่มใหญ่ไม่ให้เอื้อมมาถึง หรือเข้าไม่ถึงบริการด้านสุขภาพจิต และอีกส่วนหนึ่งอาจมาจากสื่อด้วย เช่น การนำเสนอข่าวหรือละครที่ทำให้รับรู้ว่าการมาพบจิตแพทย์คือการป่วย แปลว่าไม่โอเค ไม่ดี ผิดปกติ เหมือนภาพจำ เป็นมายาคติที่ปฏิเสธไม่ได้ว่าสังคมยุคก่อนหน้านี้ได้สร้างไว้

“ในขณะเดียวกัน แม้ผู้คนจะเริ่มให้ความสำคัญและเปิดใจรับบริการทางจิตมากขึ้น แต่บุคลากรด้านนี้ยังไม่เพียงพอกับจำนวนผู้รับบริการ ปัจจุบันหลายภาคส่วนจึงต้องขับเคลื่อนงานด้านสุขภาพจิตทั้งในเชิงรุกคู่ขนานไปกับเชิงรับ เชิงรุกคือการส่งเสริมสุขภาวะที่ดีและการป้องกันปัญหาสุขภาพจิต ส่วนเชิงรับคือการฮีลลิ่ง บำบัด เยียวยา และฟื้นฟูสุขภาพใจให้สอดรับกับสิ่งที่กำลังเกิดขึ้นในสังคม สร้างความเปลี่ยนแปลงและความหวังให้คนที่ยังเข้าไม่ถึงสิทธิ์ตรงนี้

“ต้องยอมรับว่าไม่ใช่ว่าทุกคนจะเข้าถึงบริการทางสุขภาพจิตได้ เพราะการบำบัดครั้งนี้ในโรงพยาบาลหรือศูนย์ให้บริการแบบเอกชนมีค่าใช้จ่ายระดับกลางถึงสูง ส่วนในโรงพยาบาลรัฐก็มีผู้รอรับบริการจำนวนมาก คิวยาวหลักหลายเดือน ฉะนั้น มีทางไหนที่จะสร้างความตระหนักรู้เรื่องสุขภาพจิตในระดับสังคม และนำจิตวิทยาออกไปให้ใกล้ใจผู้คนได้บ้าง ความตั้งใจนี้ทำให้เกิดเป็น MasterPeace ศูนย์ปรึกษาเชิงจิตวิทยาและสุขภาพจิตที่ผึ้งกับเพื่อนอีก 3 คน ร่วมก่อตั้งมาด้วยกัน เราอยากทำงานด้านจิตวิทยากับคนกลุ่มกว้างมากกว่าจำกัดอยู่แค่ในห้องบำบัด และเชื่อว่าหลักจิตวิทยาที่ถูกต้องที่ผสมผสานความคิดสร้างสรรค์จะเข้าถึงผู้คนมากขึ้น เปิดโอกาสให้สังคมได้มีพื้นที่ปลอดภัยในการเชื่อมต่อกัน ได้เข้ามาแบ่งปันและเรียนรู้วิธีดูแลใจตัวเองได้มากขึ้นอีกเยอะมากๆ

“MasterPeace ทำเวิร์กช้อปกับ Studio Persona นำศิลปะมาเบลนด์กับจิตวิทยา ออกมาเป็นซีรีส์เวิร์กช้อปสุขภาพใจหลากหลายรูปแบบให้องค์กร ได้ทำงานกับทีมนักออกแบบ Eyedropper Fill ทำนิทรรศการศิลปะเชิงประสบการณ์xสุขภาพใจชื่อ ‘Homecoming -พาใจกลับบ้าน’ รวมถึงได้ทำเครื่องมือสำรวจสุขภาพใจเด็ก ‘Meet Your Monster’ และโครงการอื่นๆ ร่วมกับ Storytelling Agency อย่าง Glow Story

“การนำจิตวิทยามาบูรณาการกับศาสตร์ศิลปะ เหมือนได้ต่อยอดพาจิตวิทยาออกไปเจอผู้คนหมู่มากได้กว้างขึ้น ให้คนในสังคมรู้ว่าเรื่องของอารมณ์ ความรู้สึก สุขภาพใจ เป็นสิ่งที่พูดคุยกันได้ทั่วไป เหมือนเรื่องดินฟ้าอากาศ อยากให้เห็นว่าจิตวิทยาอยู่รอบตัวเรา ทุกคนเข้าถึงได้ เรายังพยายามผลักดันการให้ความรู้ด้านสุขภาพจิตว่าคนจะดูแลตัวเองและคนรอบข้างที่เผชิญภาวะนี้ยังไง จะเป็นทุ่นทางใจให้คนอื่นและตัวเองยังไงบ้าง เพื่อให้เกิด Mental Health Literacy (ความรอบรู้ทางสุขภาพจิต) ขึ้นในสังคม”

มาสำรวจ ‘กระเป๋าเดินทาง’ ไปด้วยกัน

ในที่สุดก็ถึงเวลาเปิดกระเป๋าเดินทางกันแล้ว เปิดใจ เตรียมใจ และเริ่มปฏิบัติภารกิจนี้ไปด้วยกัน

“บทบาทหน้าที่ของนักจิตวิทยาการปรึกษาจะไม่มีการแนะนำขั้นตอน 1 -2 – 3 – 4 แต่เราจะกำหนดเป้าหมายร่วมกันและเอื้อให้ผู้รับบริการได้เข้าใจปัญหาตัวเอง แล้วให้ตัดสินใจและเดินต่อเอง เพราะลึกๆ ทุกคนมีทางออกของตัวเองอยู่แล้ว แต่อาจยังไม่เห็นว่ามีอะไรขวางอยู่หรือเปล่า เราเป็นเหมือนเพื่อนร่วมทางที่คอยรับฟัง ช่วยสำรวจ สางความคิดที่สับสน สะท้อนและคลี่คลายความรู้สึก จนเขาเข้าใจถึงรากของปัญหา พร้อมประคับประคองยามที่เขารู้สึกไม่โอเค

ถ้ามีผู้รับบริการเข็นกระเป๋าเดินทางใบโตที่หนักอึ้งเข้ามาหาเรา กระบวนการปรึกษาหรือการทำจิตบำบัด ก็คือการชวนมาเปิดกระเป๋าออกดูว่ามีอะไรอยู่ในนั้นบ้าง พูดคุยสำรวจไปพร้อมกันว่าอันไหนสำคัญ อันไหนไม่สำคัญ อะไรควรเก็บไว้ อะไรควรเอาออก เหมือนมาช่วยจัดเรียงกระเป๋าใหม่ ให้มีพื้นที่ว่างมากขึ้น จะได้เบาขึ้น พร้อมสำหรับการเดินทางครั้งต่อไป”

ปัทขอเสริมในส่วนของการนำศิลปะมาเป็นเครื่องมือที่เป็นเหมือนผู้ช่วยสำคัญในการจัดกระเป๋า

“ส่วนศิลปะบำบัดเป็นกระบวนการในการทำงานกับผู้เข้ารับบริการอย่างหนึ่ง ที่ใช้ศิลปะเป็นสื่อกลางให้ได้สะท้อนอารมณ์ เล่าเรื่องของตัวเอง ให้ได้หยิบจับ สัมผัส สร้างสรรค์ และสื่อสารออกมา โดยไม่เกี่ยวข้องกับทักษะเลย เหมาะกับคนที่สื่อสารไม่ค่อยเก่ง แต่รู้สึกมีอะไรมากมายอยู่ข้างในเต็มไปหมด เหมือนกับกระเป๋าเดินทางที่เจ้าของได้แต่โยนข้าวของลงไป แต่ไม่เคยเปิดออกมาดูว่าใส่อะไรไว้บ้าง หรือบางคนอาจอยากลุกมาจัดกระเป๋า แต่ก็ไม่รู้จะจัดยังไง ศิลปะจะเป็นเครื่องมือหรือผู้ช่วยจัดกระเป๋ากระบวนการทางศิลปะไม่มีผิดถูก และอาจช่วยเคลียร์ให้กระเป๋าเบาขึ้น เราก็เดินคล่องตัวขึ้น

“ทั้งนี้ ศิลปะบำบัดไม่ได้เกี่ยวกับการตีความใดๆ ปัทเชื่อว่าผู้รับบริการมีศักยภาพที่จะเชื่อมโยงและทำความเข้าใจได้มากที่สุด ส่วนนักศิลปะบำบัดคือผู้มีประสบการณ์ที่ทำงานเชิงจิตวิทยาผ่านศิลปะ เราอาจแนะนำเครื่องมือการทำงานศิลปะให้ได้ แต่เขาจะต้องจัดกระเป๋าผ่านการทำศิลปะเพื่อนำสิ่งที่อยู่ในนั้นออกมา การสะท้อนความรู้สึกตัวเองออกมา นั่นเป็นจุดเริ่มต้นบทสนทนาที่ต่อยอดไปสู่ความเป็นไปได้รูปแบบต่างๆ ทั้งการจัดการ การยอมรับ การปล่อยวาง แต่ไม่ว่าจะศิลปะบำบัดหรือศาสตร์ทางจิตวิทยา เป็นกระบวนการที่ต้องอาศัยเวลา การเดินทางของการเยียวยาต้องไม่รีบเร่ง ไม่กดดัน ต้องการพื้นที่ปลอดภัย และความเชื่อใจกัน”

เมสเสจที่อยากส่งต่อ

ปัทยกมือขอเป็นฝ่ายพูดก่อนบ้าง

“มองไปรอบๆ ใกล้ๆ และไกลๆ เริ่มต้นด้วยการสำรวจตัวเองว่ามีสิ่งไหนที่ทำแล้วชอบ รู้สึกดี หรือเคยอยากทำมานานแต่ยังไม่มีโอกาส ให้เริ่มจากการทำสิ่งนั้นก่อน จะเป็นกิจกรรมเล็กๆ ที่อยู่ในขอบเขต หรือข้อจำกัดที่เราทำได้ เริ่มด้วยการมีเวลาสั้นๆ ในแต่ละวัน ได้มีช่วงเวลาของเราเองที่ได้ทำในสิ่งที่ชอบ สุดท้ายอยากสนับสนุนให้ทุกคนได้มีช่วงเวลาฝึกขอบคุณตัวเอง ฝึกใจดีกับตัวเอง อาจจะสัปดาห์ละครั้งก็ได้ ที่เราได้บอกประโยคดีๆ ให้ตัวเองสัก 3 ประโยค และการฝึกอ่อนโยนกับตัวเอง เป็นสิ่งที่ช่วยในยามที่เราเจอพายุ เป็นหนึ่งทักษะที่จะช่วยให้เราประคับประคองตัวเองได้ด้วยในวันยากๆ ที่มีพายุ จะทำผ่านการเขียนก็ได้ มีไดอารีของตัวเอง แล้วสัปดาห์ละครั้งมาฝึกเขียนชื่นชมตัวเองกัน

“ปัทมีคำประจำตัวที่มอบให้ตัวเองบ่อยๆ เพราะช่วยพาให้ผ่านวันยากๆ มาได้ นั่นคือคำว่า ‘ยืดหยุ่น’ ขอให้ยืดหยุ่นกับองค์ประกอบของชีวิต อารมณ์ และบทบาทของตัวเอง ถ้าเหนื่อยก็พักบ้างนะ เราปฏิเสธบ้างได้นะ เรามีพื้นที่ของตัวเองได้นะ เรามอบความยืดหยุ่นให้ตัวเองได้โดยไม่รู้สึกผิด เพราะนี่คือการเรียนรู้ว่ามนุษย์มีข้อจำกัดในตัวเอง”

ปิดท้ายด้วยน้ำผึ้งกับสิ่งที่อยากบอกกับคนอ่าน

“เนื่องจากกายใจสัมพันธ์กัน อยากชวนให้ได้กลับมาดูแลพื้นฐานที่สำคัญก่อน คือกินดี นอนดี ออกกำลังกายดีก่อนให้สม่ำเสมอ เพราะเป็นวิธีการดูแลกายใจเบื้องต้น รวมถึงเป็นการฝึกอ่อนโยนกับตัวเอง อาจชวนฝึกการรู้เท่าทันอารมณ์ตัวเอง ผึ้งมองว่าถ้าคนเราละเอียดกับตัวเองมากขึ้น เท่าทันอารมณ์ตัวเองได้มากขึ้น เราจะเห็นทางออกของชีวิตได้ง่ายขึ้น ไม่ว่าในยามที่เจอปัญหา หรือชีวิตปกติ สุดท้ายเหมือนพี่ปัท คือให้หาเวลาทำกิจกรรมที่ชอบ ในขอบเขตที่เราไหว อาจจะหมั่นพูดคุยพบปะมิตรสหายที่สนิท ใช้เวลากับครอบครัวหรือคนใกล้ชิดที่เรารัก สิ่งเหล่านี้สำคัญมากๆ เพราะช่วยส่งเสริมความสัมพันธ์ที่ดีและแข็งแรงจากภายในที่เรามีกับตัวเองและคนรอบข้าง แล้วสิ่งนี้จะเป็นชูชีพหรือทุ่นทางใจให้เราได้ในช่วงเปราะบางของชีวิต

“ผึ้งเชื่อว่าโลกนี้ไม่มีใครสมบูรณ์แบบ และความไม่สมบูรณ์แบบทำให้เรายังเป็นมนุษย์ แม้จะไม่สมบูรณ์แบบแต่เราทุกคนสามารถเติบโตได้อย่างงดงาม และใช้ชีวิตได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ ถ้าได้กลับมาดูแลใจตัวเอง รับฟังตัวเองอย่างใส่ใจ ทำความเข้าใจเรื่องราวภายใน มองเห็นและยอมรับทั้งแง่งามและตามจริง โอบกอดตัวเองอย่างเข้าอกเข้าใจ รวมถึงให้กำลังใจและกอบกู้ตัวเองเป็นในระหว่างทางการเติบโนเหมือน ‘เพื่อนที่ดี’ ความสัมพันธ์ที่ปลอดภัยและดีกับตัวเอง จะเป็นอีกสิ่งแวดล้อมหนึ่งที่ทำให้เติบโตและไปได้ไกลขึ้นในความเป็นตัวเอง”

ขอขอบคุณสถานที่ : Studio Persona