จากเสียงสวดงานกงเต๊กเปิดประตูสู่ทิเบต

เสียงพระจีนสวดในงานกงเต๊กของอาม่าปลุกความสนใจในพิธีกรรมและความเชื่อในใจของพี เด็กน้อยวัยอนุบาลถึงขั้นเอาธูปเทียนมาจุดวางในบ้านจนโดนสั่งห้าม แต่เมล็ดพันธุ์แห่งความศรัทธาได้หยั่งรากลึกและเติบโตไปกับเขา อย่างช่วงที่พีเป็นดีเจเปิดเพลง EDM ในผับตามประสาวัยรุ่น สู่การรับงานอีเวนต์ที่ผสานบทสวดเข้ากับจังหวะดนตรี โดยเฉพาะ The Great Gathering เทศกาลดนตรีทางจิตวิญญาณที่รวมการนั่งสมาธิตอนกลางวันเข้ากับงานปาร์ตี้ยามค่ำคืน

ด้วยใจที่หลงใหลในวัฒนธรรมและพุทธศาสนาของทิเบตมาตั้งแต่เด็ก เมื่อโตพอรับผิดชอบตัวเองได้ พีจึงเดินทางไปเนปาลกับรุ่นพี่เพื่อพิชิตเอเวอเรสต์เบสแคมป์ (เป็นเส้นทางเทรกกิงสายลุย) โดยไม่พึ่งไกด์และลูกหาบ การเดินทางครั้งนั้นเป็นจุดพลิกผันสำคัญเมื่อทั้งคู่หลงทางในธารน้ำแข็งที่ความสูง 5,000 เมตร ท่ามกลางออกซิเจนที่เบาบาง อากาศหนาวเหน็บติดลบ 30 องศา ไม่มีน้ำ ไม่มีอาหารติดตัว เพราะระยะทางที่เหลือแค่ 2 ก.ม.ก่อนถึงหมู่บ้าน เลยไม่คิดว่าจะข้ามได้ไม่ทัน

“จุดที่เราอยู่มันสูงมาก มองลงไปเห็นธารน้ำแข็งเล็กนิดเดียว แต่พอไปถึงจริงๆ เหมือนหนังเรื่อง The Maze Runner เลย อยู่ตรงนั้นเห็นทางช้างเผือกชัดมาก แต่ไม่มีอารมณ์สุนทรีย์เลย ได้แต่ภาวนาต่อพระโพธิสัตว์ขอให้รอด” พีเล่าเสียงสั่น “ ในใจคิดว่าชีวิตเราคงจบแค่นี้…”

หลังจากรอดมาได้ราวปาฏิหาริย์ ด้วยศรัทธาพีเชื่อว่าพลังศักดิ์สิทธิ์ช่วยเขาไว้ เมื่อกลับมาถึงเมืองไทย เขาตัดสินใจบวชเป็นพระจีนที่วัดโพธิ์เย็น จ.กาญจนบุรี พร้อมตั้งปณิธานไว้ว่า “ท่านช่วยให้เรารอดมา ก็อยากช่วยเหลือผู้อื่นต่อไป”

ศิลปะโบราณจากดินแดนหลังคาโลก

เชื่อว่าใครเห็นมันดาลาทรายที่พระทิเบตทำคงจะรู้สึกไม่ต่างกันว่า นี่คืองานศิลปะขั้นเทพที่เกิดจากการสร้างสรรค์อย่างประณีตสุดๆ แต่เบื้องลึกคือภูมิปัญญาโบราณของชาวทิเบตที่สืบทอดกันมากว่าพันปี

โลกยุคนี้ที่ใครๆ ก็ถามหาความยั่งยืน แต่มันดาลาทรายกลับตรงข้ามกันสุดขั้ว พระทิเบตใช้เวลานับสัปดาห์สร้างสรรค์อย่างพิถีพิถัน เพียงเพื่อทำลายทิ้งในชั่วพริบตา เป็นกุศโลบายเตือนใจถึงความไม่จีรัง และการปล่อยวางเพื่ออยู่กับปัจจุบัน

“นี่เรียกว่า จักปูร์ (chak-pur)” พีหยิบอุปกรณ์แปลกตาส่งให้พร้อมสาธิตให้ดู “เครื่องมือดั้งเดิมที่พระทิเบตใช้ทำมันดาลาทราย” ด้วยรูปทรงคล้ายกรวย ปลายด้านกว้างสำหรับตักทรายเก็บไว้ข้างใน ส่วนปลายอีกด้านเรียวเล็ก เมื่อขูดแท่งโลหะตามเกลียวด้านบนของจักปูร์ แรงสั่นสะเทือนจะปล่อยเม็ดทรายค่อยๆ ไหลออกมา

“วิธีขูดส่งผลต่อลวดลายมากนะ” พีบอกจากการสังเกตของตัวเอง “ถ้าขูดลังเลๆ ลายก็จะหยัก ไม่สวย แต่ถ้าขูดฉับไว มั่นใจ ลายก็จะสม่ำเสมอ เหมือนชีวิตเราเลยนะ ถ้าลังเลก็จะได้อะไรไม่ชัดเจน แต่ถ้ามั่นใจในการตัดสินใจ ทุกอย่างก็จะราบรื่น”

น่าทึ่งว่ากระบวนการนี้ไม่ใช่แค่การสร้างงานศิลปะ แต่เป็นการทำสมาธิอย่างรวดเร็ว ลองนึกถึงตอนหลับตานั่งสมาธิดูสิว่า ใจมักวอกแวกคิดเรื่องโน้นเรื่องนี้ กว่าที่จะเกิดสมาธิต้องใช้เวลา แต่การทำมันดาลาทราย ทันทีที่แท่งโลหะในมือขูดเป็นจังหวะดังแกร็กๆๆ สายตาต้องจดจ่ออยู่กับเม็ดทรายที่กำลังไหลออกมา และมือก็ต้องคอยเคลื่อนจักปูร์เพื่อให้ทรายโรยลงบนลวดลายที่ต้องการ ทุกอย่างต้องทำงานประสานกัน โดยไม่ทันรู้ตัวก็เข้าสู่ห้วงสมาธิไปแล้ว

พื้นที่แห่งการค้นพบและปล่อยวาง

คริส อดีตรุ่นน้องร่วมมหาวิทยาลัยที่กลายมาเป็นคนรู้ใจ แต่เดิมเธอไม่รู้อะไรเกี่ยวกับทิเบตเลย จนได้มาคบหากับพี “ฟังพีเล่าแล้ว รู้สึกติดใจ เพราะชอบเรื่องวัฒนธรรมอยู่แล้ว และด้วยความอินของพี เขาเล่าอะไรก็สนุก ฟังเพลิน” แล้วพีก็อาสาเป็นไกด์พาคริสเที่ยวอินเดียเหนือ ที่นั่นพวกเขาได้ซึมซับวัฒนธรรม ได้จิบน้ำชากับลามะ ทริปนั้นจุดประกายให้ Experience Designer อย่างคริส นึกอยากทำกิจกรรมแนวสปิริชวล

“วันหนึ่งพีเจอคลิปมันดาลาทรายในยูทูบ เราคิดว่าคนไทยคุ้นเคยกับมันดาลาดอกไม้มากกว่า เลยอยากแนะนำมันดาลาทรายให้คนไทยได้สัมผัส โดยเฉพาะการใช้จักปูร์ เครื่องมือดั้งเดิมของพระทิเบตที่ยังไม่เคยเห็นมีใครทำ เราเลยตัดสินใจนำเข้าเครื่องมือจากทิเบตมาเลย แม้จะหายากมากก็ตาม” คริสเล่าที่มาของกิจกรรมเวิร์กช้อปแรกของ Gompa Studio

เมื่อเป็นสิ่งที่คนไทยไม่คุ้นเคย เลยอยากรู้ถึงฟีดแบ็กว่าเป็นยังไงบ้าง คริสยิ้มแล้วบอกด้วยความดีใจว่า “การตอบรับดีกว่าที่เราคิดไว้มากๆ เลย มีคนจองเข้ามาจนเต็มก่อนล่วงหน้า จนเครื่องมือไม่พอ” พีหันมาเสริมว่า “ผมต้องนำเครื่องมือที่ใช้ฝึกทำมาให้ลูกค้าทำ ซึ่งมันยากกว่าแต่เขาก็ทำออกมาได้สวยกว่าตอนผมฝึกทำซะอีก”

Gompa Studio สร้างบรรยากาศด้วยการตกแต่งให้มีกลิ่นอายถึงความเป็นทิเบต ไม่ว่าจะเป็นผ้าทังกาแขวนประดับผนัง ธงมนต์หลากสีพลิ้วไหว กระดิ่งทองเหลืองส่งเสียงกังวานนุ่มนวล กลิ่นกำยานหอมๆ ลอยอวลไปทั่ว ซึ่งช่วยให้รู้สึกผ่อนคลายทันทีที่เข้ามา ระหว่างทำมันดาลาทรายก็มีเสียงบทสวดของพระลามะผสมกับเสียงการตีขันทิเบตที่ดังกังวานทุ้มลึกลงไปในใจ มีเสียงฆ้องและระฆัง บางครั้งก็มีเสียงขลุ่ยทิเบตที่ฟังแล้วเหมือนอยู่ขึ้นไปบนเทือกเขาสูง ทั้งหมดช่วยให้เกิดสมาธิขณะทำมันดาลาทรายได้ดีขึ้น

ระหว่างทำ พีเล่าว่า มีหลายคนที่ทำทรายหกออกนอกกรอบลายที่วางไว้ ก็หันมาถามเขาว่าต้องทำยังไงต่อ “ผมจะเน้นย้ำว่า ทุกอย่างมันเกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไป อย่าไปกดดันตัวเองจนเกินไป เพราะบางคนขูดแบบยั้งๆ กลัวทรายจะออกนอกกรอบ”

การทำลาย…จุดเริ่มต้นการปล่อยวาง

และแล้วก็มาถึงช่วงเวลาสำคัญนั่นก็คือการทำลายมันดาลาทราย โดยใช้เครื่องมือที่เรียกว่า ‘วัชระ’ สัญลักษณ์แห่งสายฟ้าและพลังแห่งการเปลี่ยนแปลง วิธีใช้คือใช้ส่วนแหลมจิ้มที่มุมทั้ง 4 ทิศของมันดาลาทราย ลากให้ตัดกันเป็นเครื่องหมายบวก แล้วลากมุมทแยงต่อให้เป็นเครื่องหมายดอกจัน ก่อนกวาดรวบทรายเพื่อเทลงภาชนะที่เตรียมให้

คริสขอเสริมเรื่องทรายว่า สมัยโบราณพระทิเบตต้องขูดจากหินภูเขา ทำให้ทรายเม็ดละเอียดมาก แล้วนำมาย้อมสีตามธรรมชาติ แต่ในปัจจุบันมีทรายสำเร็จรูปสารพัดสีให้เลือกสรร ซึ่ง Gompa Studioเลือกสีตามธงมนต์ (Prayer Flag) ที่มี 5 สี สื่อความหมายถึงธาตุทั้ง 5 ได้แก่ สีขาวแทนธาตุลม สีแดงแทนธาตุไฟ สีน้ำเงินหรือฟ้าแทนอากาศธาตุ สีเขียวแทนธาตุน้ำ และสีเหลืองแทนธาตุดิน “เราเพิ่มสีทางเลือกอีก 5 สีเพื่อเป็นอีกเฉดให้เลือกด้วยค่ะ”

“อนาคตอยากใช้ทรายดั้งเดิมจากทิเบต อยากให้คนไทยได้สัมผัสวิธีทำมันดาลาทรายแบบดั้งเดิมจริงๆ ทุกขั้นตอนให้ได้มากที่สุด นอกเหนือจากการได้ใช้จักปูร์แล้ว” พีบอกถึงความตั้งใจของเขา พร้อมย้ำถึงจุดสำคัญของการทำมันดาลาทรายว่า “การทำลายมันดาลาทรายไม่ใช่จุดจบ แต่เป็นจุดเริ่มต้นการฝึกปล่อยวางต่างหาก”

หลังจากทำลายมันดาลาทรายเสร็จ ทุกคนจะหลับตา สงบนิ่ง ขณะที่พีสวดมนต์ภาวนาเแผ่เมตตาและบุญกุศลให้สรรพสัตว์ที่ตกทุกข์ได้ยากตามวัฒนธรรมทิเบตที่เชื่อว่า เมื่อคนรอบข้างพ้นทุกข์ เราก็จะมีความสุขไปด้วย ที่นั่นจึงจะไม่สวดมนต์เพื่อตัวเอง แต่จะสวดมนต์เพื่อผู้อื่น

คริสและพีเพิ่งกลับไปอินเดียเหนืออีกครั้งเพื่อศึกษาเพิ่มเติมเกี่ยวกับศิลปะทิเบต ไปเรียนรู้ให้เข้าใจถึงแก่นแท้ของธรรมชาติที่บริสุทธิ์ วัฒนธรรมที่ลึกซึ้ง และศรัทธาอันแรงกล้าของชาวทิเบต เพื่อนำกลับมาให้คนไทยได้ทำงานศิลปะเพื่อสมาธิมากขึ้น

พีให้มุมมองว่า “ยุคนี้ทุกอย่างเร่งรีบ การหาเวลามานั่งทำสมาธิดูเป็นเรื่องยาก เลยอยากใช้ศิลปะเป็นสื่อกลางเพื่อชวนคนมาทำกิจกรรมที่ได้ฝึกสมาธิด้วยในตัว การจดจ่อกับสิ่งที่ทำช่วยให้เราเข้าถึงสมาธิได้ง่ายขึ้นด้วย”

ล่าสุด ทั้งคู่เปิดคอร์ส Mandala Journey เป็นการทำมันดาลาทรายแบบกลุ่ม ที่จะได้วาดลวดลายเองโดยใช้เครื่องมือดั้งเดิม เช่น เชือกและชอล์ก เรียงร้อยเม็ดทรายหลากสีทีละเม็ดเอง และสัมผัสกับการปล่อยวางในขั้นตอนทำลายด้วยกัน โดยแบ่งเป็น 3 เซสชัน ได้แก่ STRING your STRESS (ดีดสลายคลายเครียด) SAND your SOUL (แต่งแต้มจิตใจด้วยสีทราย) และ SYMMETRY your SPIRIT (สร้างสมดุลให้จิตใจ) การทำเป็นกลุ่มนอกจากได้ฝึกสมาธิแล้ว ยังเสริมสร้างความสามัคคีในทีมด้วย