ความเสรีในโลก 'ฟรีไดฟ์'
วรุฒม์ ชองขันปอนด์ ดำดิ่งสู่ความเสรีในโลก ‘ฟรีไดฟ์’
- ฟรีไดฟ์ คือการดำน้ำแบบตัวเปล่า โดยใช้อุปกรณ์น้อยชิ้นหรือไม่ใช้เลย อาศัยการกลั้นหายใจเพื่อดำลงใต้น้ำ
- เสน่ห์ของฟรีไดฟ์คือการเคลื่อนไหวใต้น้ำได้อย่างอิสรเสรีตามต้องการ ระยะเวลาก็ขึ้นอยู่กับการกลั้นหายใจของแต่ละคน ความท้าทายคือการฝึกฝนเพื่อเพิ่มสมรรถภาพของร่างกายให้ดำน้ำได้นานและระดับที่ลึกขึ้น
- ปัจจุบัน เกาะเต่าเป็นหนึ่งในสถานที่ที่มีองค์ประกอบเหมาะสมสำหรับการฟรีไดฟ์ ทั้งลมไม่แรง น้ำนิ่งและใส ตลอดจนมีระบบนิเวศใต้ทะเลที่ยังสมบูรณ์สวยงาม
หลายคนอาจคิดไม่ถึงว่า การกลั้นหายใจดำดิ่งลงไปใต้น้ำลึกโดยไร้อุปกรณ์ใดๆ แบบที่เห็นชาวเลทำกันเป็นเรื่องปกตินั้น อาจทำให้เกิดอันตรายถึงชีวิตได้ หากไม่มีทักษะความชำนาญหรือได้รับการฝึกฝนอย่างถูกวิธี ไม่เว้นแม้แต่ผู้ที่คลุกคลีกับการดำน้ำแบบสกูบามานานอย่างคุณเบิร์ด-วรุฒม์ ชองขันปอนด์ ที่เกือบเอาชีวิตไม่รอด หลังนึกสนุกดำลงไปใต้ทะเลอย่างเพื่อนดูบ้าง
“ไม่เคยคิดว่าการดำลงไปใต้น้ำจะเป็นเรื่องยาก นึกแค่ว่ากลั้นหายใจแล้วดำลงไป แต่พอกลับขึ้นมาผิวน้ำแล้วรู้สึกตาพร่าและเหมือนจะขาดอากาศหายใจ ก็รู้เลยว่าจริงๆ แล้วไม่ได้ง่ายอย่างที่คิด แต่ผมคิดว่าฟรีไดฟ์คือกีฬาเดียวที่ทำให้เราเคลื่อนไหวได้อย่างอิสระมากที่สุดในทุกกิจกรรมเท่าที่ผมนึกออก ก็เลยตัดสินใจไปเทกคอร์สเรียนอย่างจริงจัง” นี่คือจุดเริ่มต้นที่ทำให้เขารู้จักกีฬาสุดท้าทายชนิดนี้ และถอนตัวไม่ขึ้นอีกเลยนับจากนั้นเป็นต้นมา
อะไรคือ ‘ฟรีไดฟ์’ (Free Dive)
ว่ากันว่า ร่างกายของคนเรามีความสามารถในการกลั้นหายใจอยู่ใต้น้ำได้เหมือนกับสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม โดยร่างกายจะลดระดับการเต้นของหัวใจเพื่อให้ทนต่อสภาวะออกซิเจนที่ต่ำลงได้ ในอดีต มนุษย์เราดำน้ำเพื่อหาอาหารมายังชีพ ต่อมาวัตถุประสงค์ของการดำน้ำก็เปลี่ยนมาเป็นการชมความงามของโลกใต้ทะเล ทำให้มีการคิดประดิษฐ์อุปกรณ์ดำน้ำต่างๆ เพื่อช่วยให้เราใช้เวลาอยู่ใต้น้ำได้นานยิ่งขึ้น
ทว่า บางครั้งเราอาจรู้สึกอยากเป็นอิสระจากพันธนาการต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นถังออกซิเจน Wet Suit หน้ากากดำน้ำ หรืออุปกรณ์ดำน้ำอื่นๆ นั่นจึงเป็นที่มาของ ‘ฟรีไดฟ์’ หรือการดำน้ำตัวเปล่า โดยอาศัยอุปกรณ์ดำน้ำเพียงน้อยชิ้น เช่น หน้ากากดำน้ำหรือตีนกบเท่านั้น หรือไม่ใช้อุปกรณ์ใดๆ เลย ที่สำคัญการดำน้ำแบบฟรีไดฟ์นั้นคือการกักเก็บลมหายใจให้เต็มปอดเพื่อกลั้นหายใจใต้น้ำให้ได้นานที่สุด ส่วนจะดำได้ลึกแค่ไหน อยู่ที่ความสามารถเฉพาะบุคคล
อย่างไรก็ตาม การกลั้นหายใจเป็นเวลานานๆ จะทำให้ร่างกายขาดออกซิเจน จึงมีโอกาสหมดสติได้ แต่ถ้าได้ศึกษาเทคนิคการหายใจและวิธีกลั้นหายใจอย่างถูกต้อง จะช่วยลดความเสี่ยงนี้ได้มาก ‘ฟรีไดฟ์’ จึงถือเป็นกีฬาที่มีความปลอดภัย ไม่ได้น่ากลัวอย่างที่คิด
อิสรภาพใต้ทะเลที่แท้จริง
หลังได้รู้จักและฝึกฝนฟรีไดฟ์มากขึ้น คุณเบิร์ดก็ยิ่งหลงใหลในกีฬานี้มากขึ้น จนปัจจุบันได้ผันตัวเองเป็นครูสอนฟรีไดฟ์อย่างเต็มตัว
“ฟรีไดฟ์จัดเป็นกีฬา เพราะมีการแข่งขันวัดสมรรถภาพร่างกายในการดำใต้น้ำได้ลึกและนานขึ้น ใช้อุปกรณ์น้อยชิ้นหรือไม่ใช้เลย ในการดำแต่ละครั้งขึ้นอยู่กับอากาศที่จุอยู่ในปอดของแต่ละคน และต้องกลั้นหายใจตลอดเวลาที่ดำน้ำ ต่างจากสกูบาที่ถือเป็นกิจกรรมสันทนาการ มุ่งเสพความงามของโลกใต้น้ำ จึงจำเป็นต้องมีอุปกรณ์ช่วยเพื่อให้อยู่ใต้น้ำได้นาน และห้ามกลั้นหายใจขณะดำน้ำ” คุณเบิร์ดอธิบายพร้อมทอดจังหวะให้เราคิดตามก่อนสรุปอีกครั้งว่า
“เมื่อวัตถุประสงค์ต่างกันชัดเจน การลงไปใต้น้ำของฟรีไดฟ์แม้เป็นแค่ชั่วการกลั้นหายใจ แต่ก็เพียงพอที่จะสัมผัสถึงความสงบและดื่มด่ำกับการเคลื่อนไหวอย่างอิสระตามใจต้องการ หากใครมีโอกาสได้ลองแล้ว จะรู้เลยว่าให้ความรู้สึกที่แตกต่างจากการดำน้ำแบบใช้อุปกรณ์มากครับ”
‘ฟรีไดฟ์’ ให้อะไรมากกว่าแค่ ‘ดำน้ำ’
“ทุกครั้งที่ผมดำฟรีไดฟ์ รู้สึกเหมือนเราได้รู้จักร่างกายและจิตใจตัวเองมากขึ้น มีสติกับการเคลื่อนไหวของร่างกายจริงๆ แต่ที่มากไปกว่านั้น ผมคิดว่าตัวเองใจแข็งขึ้น (หัวเราะ) เมื่อก่อนผมเคยเป็นนักดนตรีกลางคืน ทั้งดื่มเหล้าและสูบบุหรี่ เคยคิดจะเลิกหลายครั้งแล้วแต่ก็ยังไม่สำเร็จ แต่พอผมมาฝึกฟรีไดฟ์ได้สักระยะ ผมก็เลิกเหล้ากับบุหรี่ได้โดยที่ไม่ได้รู้สึกว่ายากเย็นอะไร ด้วยการบอกตัวเองว่า
“แม้แต่อากาศที่ใช้หายใจ เรายังบอกร่างกายได้เลยว่าไม่ต้องการ ฉะนั้น การเลิกสิ่งที่ให้โทษกับร่างกายก็ไม่เห็นยากตรงไหน”
สองปีหลังจากได้เล่นฟรีไดฟ์ ไลฟ์สไตล์ของคุณเบิร์ดก็เปลี่ยนแปลงไป จากที่เคยใช้ร่างกายตามใจ ก็หันมาใส่ใจสุขภาพมากขึ้น
“ผมไม่สนุกกับการใช้ร่างกายแบบเดิมๆ ที่สุดเหวี่ยงไปกับทุกอย่างอีกแล้ว ผมบอกลาสิ่งที่ไม่ดีต่อสุขภาพ พอเลิกเหล้ากับบุหรี่ได้แล้ว ผมก็หันมาเน้นกินอาหารจากพืชเป็นหลัก ช่วยให้ร่างกายคลีนขึ้น คอเลสเตอรอลก็ลดลงทันตา อ้อ…แล้วการได้ฝึกการหายใจก็ทำให้ระบบการหายใจ ทั้งบนบกและใต้น้ำของผมดีขึ้น เหมือนเราส่งออกซิเจนเข้าปอดได้เต็มที่ ผมก็จะเหนื่อยช้า เมื่อก่อนเดินขึ้นเนินก็หอบแล้ว เดี๋ยวนี้กลั้นหายใจเดินขึ้นไปได้แบบสบายๆ เลยครับ” (ยิ้ม)
ทำไมต้อง ‘เกาะเต่า’
หลักๆ แล้วคุณเบิร์ดจะสอนฟรีไดฟ์อยู่ที่เกาะเต่า ซึ่งเขาให้เหตุผลการเลือกทะเลที่นี่ไว้ว่า “เกาะเต่ามีองค์ประกอบหลายอย่างที่เหมาะในการดำน้ำแบบฟรีไดฟ์ ด้วยโลเคชั่นที่ตั้งอยู่ในฝั่งอ่าวไทย มีน้ำขึ้นน้ำลงวันละรอบ ลมไม่พัดแรงเท่าฝั่งอันดามัน ช่วงมรสุมของที่นี่คือช่วงปลายปี ราวๆ เดือนพฤศจิกายนกับธันวาคม เพราะน้ำจะขุ่น ทัศนวิสัยไม่ดี แต่ระดับความแรงของคลื่นจะเคลื่อนไปได้รอบเกาะ ถ้าอยากลงดำน้ำจริงๆ ก็พอทำได้ แค่ต้องตรวจสอบให้ดีก่อน นอกจากนี้ สภาพอากาศที่นี่อบอุ่น น้ำใสและนิ่ง บรรยากาศจึงค่อนข้างสงบเงียบและไม่วุ่นวาย สำหรับผมเกาะเต่าถือเป็นแหล่งอนุบาลของนักดำน้ำครับ”
ฟรีไดฟ์แบบรักษ์โลก
การที่คลุกคลีและอยู่ใกล้ชิดธรรมชาติ ทำให้คุณเบิร์ดเห็นถึงความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะปะการังทรุดโทรมและเกิดการฟอกขาวจากภาวะโลกร้อน ความตั้งใจในฐานะครูสอนดำน้ำก็คือการทำให้ลูกศิษย์ตระหนักและเห็นถึงความสำคัญในการช่วยกันดูแลธรรมชาติ ตั้งแต่การเป็นแบบอย่างที่ดี และคอยแนะนำหรือตักเตือนหากเห็นใครกำลังทำลายธรรมชาติทั้งโดยตั้งใจและไม่ตั้งใจ เช่น การหักกิ่งปะการังขึ้นมาถ่ายรูป การเหยียบดอกไม้ทะเล หรือแม้แต่เรื่องเล็กน้อยที่หลายคนมองข้ามอย่างการทาครีมกันแดดก่อนลงดำน้ำ
คุณเบิร์ดขยายความว่า “หลายคนไม่รู้ว่าครีมกันแดดหรือครีมที่เราใช้กันอยู่มีส่วนผสมที่เป็นสารเคมี ซึ่งเป็นอันตรายต่อปะการัง แม้เพียงหยดเดียวก็สามารถหยุดการเติบโตของปะการังได้ในรัศมีกว้างมาก ปัจจุบันมีครีมกันแดดที่ปราศจากสารเคมีเหล่านั้น เราก็ต้องให้ความรู้และต้องเตรียมไว้แจกด้วย (หัวเราะ) เพราะคงไม่มีใครเตรียมมา จะให้หาซื้อเองก็คงไม่ทัน”
ใครสนใจอยากเข้าถึงความรู้สึกของการฟรีไดฟ์และสัมผัสความเคลื่อนไหวใต้น้ำอย่างอิสระแบบที่ไม่เคยรู้สึกมาก่อน ลองเข้าไปหาข้อมูลและดูคอร์สเรียนได้ที่ www.lattifreedive.com ครูเบิร์ดพร้อมพาทุกคนเข้าสู่มิติใหม่แห่งการดำน้ำ ไม่แน่ว่าคุณอาจจะพบโลกแห่งความสุขอีกใบที่รออยู่ใต้น้ำก็เป็นได้
