Artist vs. Con Artist

นักเรียนศิลปะและผู้ฝักใฝ่ในงานศิลป์ต้องฟินกับ Ripley ซีรีส์ทางเน็ตฟลิกซ์ที่ใช้ภาพเขียนของศิลปินชั้นครู ตั้งแต่ Picasso จนถึงคาราวัจโจมาบอกใบ้แฝงนัยเรื่องราวของหนุ่มนิวยอร์กที่หากใครต้องการ ‘ตรายางปลอม เอกสารเลียนแบบ’ ไปจนถึงงานปลอมแปลงทุกประเภทต้องไปหาเขาคนนี้ ‘ทอม ริปลีย์’

ทว่า เมื่อ Mr.Greenleaf เจ้าพ่อธุรกิจเดินเรือมองหาทอมนั้นก็เพื่อภารกิจที่ต่างออกไป กรีนลีฟผู้พ่อเชื่อว่าทอมคือเพื่อนของ Richard ‘Dickie’ Greenleaf บุตรชายที่หายหัวเผาเงินไปวันๆ ในอิตาลี และพ่อคนนี้ก็ส่งตัวทอมให้ไปพาตัวลูกชายกลับบ้าน

นักต้มตุ๋นที่มีปัญญาจ่ายค่าเช่าได้แค่ห้องพักเล็กเท่ารูหนู เมื่อได้ค่าจ้างก้อนงามและโอกาสทองไปเปิดโลกในยุโรป ไยใครจะไม่คว้าลาภลอยเช่นนี้

เมื่อทอมเดินทางไปถึงอะตรานี เมืองชายทะเลที่มีประชากรเพียง 800 คน (ในปัจจุบัน) ชีวิตที่เต็มไปด้วยลูกกรงเหล็กดัดราวกับคุกในนิวยอร์กของทอมได้เปลี่ยนเป็นเส้นสายคดโค้งเปิดโล่งของอิตาลี ประเทศที่ทุกมุมคืองานศิลปะ

และการผจญภัยในโลกชนชั้นสูงที่นำมาซึ่งความตายสุดสยองได้เปิดฉากขึ้นเมื่อทอม ริปลีย์ค้นพบชีวิตในฝันของตนถูกปฏิเสธในชีวิตของ ‘เพื่อนรัก’ ดิกกี้ กรีนลีฟ

Patricia Highsmith ผู้แต่งนิยายเรื่อง The Talented Mr.Ripley ในปี 1955 บรรยายไว้เพียงว่าศิลปะเป็นดั่งรักใหม่ของดิกกี้เมื่อเขาผลาญเงินกองทุนของพ่อไปวันๆในอิตาลี แต่ผู้กำกับ Steven Zaillian (มือเขียนบทหนังออสการ์ Schindler’s List) ใช้งานศิลปะเป็นดั่งตัวละครสำคัญที่เล่าเรื่อง และแม้แต่พยากรณ์โชคชะตาของทอม ริปลีย์ ผ่านภาพเขียนต่างๆ ที่แทรกใน 8 เอพิโซดของซีรีส์ Ripley ดังนี้

Augustus John – Sir William Orpen (1900)

ภาพเขียนนี้ที่อยู่ในร้านขายของแอนทีกดึงดูดความสนใจของทอมขณะเดินผ่านหน้าร้านในนิวยอร์ก บอกใบ้ถึงการเริ่มต้นสายสัมพันธ์ฉันท์ ‘เพื่อน’ ของเขากับดิกกี้ เนื่องจาก Sir William Orpen จิตรกรเป็นเพื่อนกับ Augustus John ที่มานั่งเป็นแบบในภาพ การวาดภาพเหมือนบุคคลนั้น ตัวศิลปินต้องพินิจทุกรายละเอียดของตัวแบบ เช่นเดียวกับพฤติกรรมของทอมในเวลาต่อมาที่เฝ้าสังเกตทุกอากัปกิริยาของดิกกี้เพื่อเลียนแบบท่าทาง น้ำเสียง วิธีพูด แม้กระทั่งเอาเสื้อผ้า(และกางเกงใน)ของดิกกี้มาใส่

Guitar Player – Pablo Picasso (1910)

เมื่อแรกไปถึงวิลล่าในเมืองอะตรานีของดิกกี้ ทอมยืนเผชิญหน้ากับภาพเขียนชิ้นนี้ของปิกัสโซ ซึ่งมีแต่คนร่ำรวยเท่านั้นที่ครอบครองได้ แต่งานศิลปะล้ำค่าชิ้นนี้ไม่ได้อยู่หลังกระจก ไม่ได้แขวนในพิพิธภัณฑ์ หากมันลอยอยู่บนผนังในบ้านที่เพียงเขายื่นมือออกไปก็ได้สัมผัส ‘สิ่งสูงค่า’ ได้แล้ว

อนึ่ง ภาพเขียนนี้เกิดขึ้นในยุคแรกๆที่ปิกัสโซพยายามถอดรูปทรงในความเป็นจริงให้กลายเป็นรูปทรงเรขาคณิตที่ทำให้เขากลายเป็นมาสเตอร์แห่งศิลปะแนวคิวบิสม์ในเวลาต่อมา สะท้อนห้วงความคิดของทอมที่เริ่มถอยห่างจากความเป็นจริงไปสร้าง ‘โลกของทอม’ ที่ตัวเขาสวมรอยเป็นดิกกี้ กรีนลีฟ

The Seven Works of Mercy – Caravaggio (1607)

ผลงานของคาราวัจโจที่ปรากฏในซีรีส์ Ripley มีแต่ภาพเขียนบรรยายฉากในพระคัมภีร์ไบเบิลเท่านั้น ภาพแรกที่ทอมได้รู้จักคาราวัจโจคือ The Seven Works of Mercy ที่ฉายภาพนักบุญไปโปรดกระยาจก ผู้แสวงบุญแสวงหาที่พักพิง สตรีให้นมทารกผู้หิวโหย ฯลฯ แม้เป็นกิริยาที่แสดงเมตตาธรรม 7 ประการ ทว่าคาราวัจโจกลับวาดให้คนในภาพมีกล้ามเนื้อเขม็งเกร็งราวกับกำลังสัประยุทธ์ในสงคราม

ดิกกี้พาทอมไปชมภาพนี้ของคาราวัจโจในเมืองเนเปิลส์ และเล่าว่าตัวศิลปินวาดภาพนี้ในวัย 36 หลังจากสังหารชายชื่อ Ranuccio Tommasoni ในกรุงโรมก่อนจะหนีความผิดไปอยู่ที่เนเปิลส์ ที่ซึ่งเขารุ่งโรจน์มีเศรษฐีค้ำจุนให้ทำงานศิลปะเน้นแสงเงาที่เรียกว่า chiaroscuro ซึ่งเป็นไปในทางเดียวกับงานภาพในซีรีส์ Ripley ที่เป็นภาพขาวดำ(เกือบ)ทั้งเรื่อง เพราะผู้กำกับตีความว่า Ripley เป็นแนวฟิล์มนัวร์ที่เต็มไปด้วยความลึกลับซ่อนเงื่อนเขยื้อนปม ซึ่งแสงเงาในงานของคาราวัจโจและภาพขาวดำในซีรีส์ Ripley ช่วยลดทอนภาพอันสยดสยอง ขณะเดียวกันได้ขับเน้นกลดำอำพรางของทอม ริปลีย์ให้เข้มข้นขึ้น

The Calling of St. Matthew – Caravaggio (1600)

ทอมที่บัดนี้สวมรอยใช้ชีวิตเป็นดิกกี้ออกจากเนเปิลส์ไปยังกรุงโรม เขาแวะไปสักการะคาราวัจโจ ผู้นำทางจิตวิญญาณของตนที่ Contarelli Chapel โบสถ์น้อยในวิหาร San Luigi dei Francesi ที่ประดับภาพเขียน 3 ชิ้นของคาราวัจโจซึ่งบอกเล่าเรื่องราวของนักบุญมัทธิว อัครสาวกและผู้นิพนธ์พระวรสาร

ทอมพุ่งความสนใจไปที่ภาพ The Calling of St. Matthew ที่คาราวัจโจวาดช่วงชีวิตของมัทธิว (หรือเลวี) ผู้เก็บภาษีที่ถูกพระเยซูเรียกตัวไปเป็นสาวก สะท้อนความคิดของทอมในเวลานั้นที่ตาม ‘เสียงเพรียก’ แล้วก้าวไปสู่ชีวิตใหม่และใช้ชื่อใหม่เป็นดิกกี้ กรีนลีฟ โดยมองข้ามภาพเขียนที่แขวนอยู่ตรงข้ามกันคือ The Martyrdom of Saint Matthew ที่บรรยายจุดจบของนักบุญมัทธิวที่โดนปลิดชีพตามคำบัญชาของพระราชาแห่งเอธิโอเปียขณะทำพิธีมิซซาหน้าแท่นบูชา ภาพกลุ่มนี้ของคาราวัจโจจึงฉายลักษณะนิสัยของทอมได้ดีว่ารับมือกับเหตุการณ์ตรงหน้าได้ หากจงใจแยแสต่อผลที่ตามมา

ทอมสวมชื่อใช้ชีวิตเป็นดิกกี้ กรีนลีฟ ชมงานศิลปะของคาราวัจโจที่โบสถ์ San Luigi dei Francesi (จากซ้าย) The Calling of St Matthew (1599–1600), The Inspiration of Saint Matthew (1602) และ The Martyrdom of Saint Matthew (1599–1600)

David With The Head Of Goliath – Caravaggio (1610)

คาราวัจโจฉายภาพเด็กหนุ่มเดวิดในชั่วขณะที่พิชิตยักษ์โกไลแอธ วงหน้าของเดวิดแฝงความอาดูรระคนเห็นอกเห็นใจเจ้ายักษ์ ซึ่งทอมแอบเงี่ยหูฟังไกด์บรรยายถึงภาพนี้ในพิพิธภัณฑ์ว่า คาราวัจโจวาดภาพนี้เป็นดั่งภาพเหมือนของตนเอง สังเกตได้จากหน้าของเดวิดที่เหมือนคาราวัจโจในวัยหนุ่ม ส่วนหน้าของโกไลแอธคือตัวเขาในวัยชรา ภาพนี้จึงเป็นดั่งคำพยากรณ์ชะตากรรมของตัวคาราวัจโจเองที่อย่างไรเสียก็ปลงตกว่า กงล้อแห่งกรรมจะหมุนมาลงทัณฑ์เขาเข้าสักวัน

ณ จุดนี้ที่มองภาพชี้ชะตาของคาราวัจโจ ทอมสำนึกในสิ่งที่ได้กระทำลงไปกับดิกกี้ ลึกๆแล้วเขาไม่ใช่คนกระหายเลือดโดยสันดาน เพียงแต่เป็นจอมคว้าโอกาสและนักขจัดอุปสรรคที่ขวางไม่ให้เขาเข้าถึงโอกาสนั้น แม้ว่ามือต้องเปื้อนเลือดก็ยอม และบัดนี้ ทอมตระหนักในชะตากรรมสุดท้ายของตนเองแล้ว

Nativity With St. Francis And St. Lawrence – Caravaggio (1609)

หลังจากฆ่าศพที่สอง ทอมเร้นรอดมือตำรวจไปยังเมืองปาแลร์โม และหลังจากฆ่าคนมาหมาดๆก็ยังมีแก่ใจไปเที่ยวชมงานศิลปะอีกชิ้นของคาราวัจโจในเมืองนี้ Nativity with St. Francis and St. Lawrence ภาพของจริงนั้นถูกขโมยไปในปี 1969 และไม่เคยมีผู้ใดพบเห็นมันอีกเลย ภาพเขียนชิ้นนี้ของคาราวัจโจจึงเป็นชิ้นงานเลียนแบบของจริงสำหรับใช้ในซีรีส์เรื่องนี้โดยเฉพาะ

ตัวภาพบรรยายฉากการกำเนิดใหม่ของพระเยซู ล้อไปกับการสูญหายของภาพเขียนชิ้นดั้งเดิม ขณะที่ทอมเองตระเตรียมแผนการเกิดใหม่เป็นทอม ริปลีย์เวอร์ชั่น 2.0 และผูกเรื่องราวให้ทุกคนในเรื่องเชื่อว่าดิกกี้ กรีนลีฟหายตัวไปอย่างไม่อาจตามเจอได้ และทอมได้อัปเลเวลเป็นนักต้มตุ๋นในสังคมชั้นสูงนามว่า Richard Fanshaw

The Crucifixion of St. Peter – Caravaggio (1601)

ภาพนี้ปรากฏในเอพิโซด 8 ซึ่งเปิดมาด้วยเหตุการณ์เมื่อ 350 ปีก่อนในคืนที่สังหาร Ranuccio Tomassoni คาราวัจโจกลับบ้านไปนั่งจิบไวน์อย่างสำราญใจที่ได้แก้แค้น ขนานไปกับภาพทอมที่นั่งจิบไวน์หลังสังหารศพที่สอง คาราวัจโจสร้างชิ้นงานศิลปะที่แฝงความตาย ทอม-แม้มิได้เขียนภาพ หากผลงานของเขาคือความตายศพแล้วศพเล่า ชีวิตปลอมจอม และการลวงหลอกที่ตบตาทุกคนได้แม้กระทั่งตำรวจ

ในภาพ นักบุญปีเตอร์ถูกปลิดชีพโดยชาวโรมัน แต่เขาไม่ยอมถูกตรึงกางเขนแนวตั้งเพราะเชื่อว่าเป็นการลบหลู่พระผู้เป็นเจ้า แม้ในโมงยามแห่งความตาย นักบุญปีเตอร์ยืนกรานให้ตรึงกางเขนตนในแนวคว่ำ นักบุญปีเตอร์อาจเป็นภาพแทนชะตากรรมที่อาจตาลปัตรของทอมที่อาจโดนลงทัณฑ์อย่างเหี้ยมโหดโดยอำนาจรัฐ หรืออาจเป็นภาพแทนบรรดาเหยื่อที่โดนทอมสังหารอย่างนองเลือด เป็นผู้บริสุทธิ์ที่ลงทารุณอย่างอยุติธรรมด้วยวิธีการอำมหิต

Madonna And Child With St. Anne – Caravaggio (1606)

พระแม่มารีกำลังพยุงหรือชี้นำให้พระเยซูในร่างทารกน้อยย่ำงูพิษคือสัญญะของความดีชนะความชั่ว แน่นอนว่าทอม ริปลีย์คืองูพิษที่โดนพลังความดีงามบดขยี้ และในวินาทีส่งท้ายของซีรีส์ Ripley ซึ่งปูทางด้วยงานศิลปะที่บอกใบ้ถึงความตายมาหลายภาพ ทว่าทอม ริปลีย์กลับรอดตัวไปได้อีกครั้ง และทุกครั้งที่รอดจากการโดนจับได้ ทอมกลับมาอย่างทรงอำนาจขึ้น ร่ำรวยขึ้น และมีชีวิตที่หรูหรายิ่งขึ้น

กฎหมายทำอะไรไม่ได้ ตำรวจไม่เคยจับได้ไล่ทันคนร้าย ฝ่ายอธรรมมีชัยเหนือฝ่ายธรรมะอยู่ร่ำไป…?

เอ๊ะ ทำไมคุ้นๆเหมือนชีวิตจริงในประเทศสารขัณฑ์จังนะ

ข้อมูลจาก
• https://screenrant.com/ripley-show-paintings-art-meaning-explained/
• https://www.euronews.com/culture/2024/04/10/the-art-of-deception-how-the-ripley-series-uses-artworks-to-inform-and-misdirect
• https://sea.mashable.com/tv-shows/32044/netflixs-ripley-is-full-of-caravaggio-references-heres-why
• https://www.netflix.com/tudum/features/ripley-series-locations-costumes-black-white-cinematography
• https://news.artnet.com/art-world/as-seen-on-ripley-netflix-caravaggio-2466041
• https://www.caravaggio.org/