“ถ้าสังเกตทางเข้าจะมีประตูสองช่อง ช่องกว้างสำหรับคน ช่องแคบเป็นของหมา ส่วนหลังคาผมตั้งใจให้สูงต่ำไม่เท่ากัน ด้วยวัตถุประสงค์เดียวกับธรณีประตูวัด” สถาปนิกหนึ่ง ผู้ออกแบบ Dox House เริ่มต้นบทสนทนาที่ทำเอาเราอดหันกลับไปดูไม่ได้ว่า ‘เข้ามาถูกประตูหรือเปล่านะ!’

“หลังคาที่ต่ำจะเบรกจังหวะการเดิน ให้รู้ตัวว่ากำลังจะเข้าไปข้างในแล้วนะ อยากให้วางความรีบเร่งวุ่นวายไว้ข้างนอก แล้วเข้าไปสัมผัสโลกข้างในที่ทุกอย่างจะช้าลง”

ถึงไม่ได้อธิบายกับทุกคนอย่างที่บอกเรา แต่เชื่อมั่นว่าใครมาก็จะสัมผัสความรู้สึกนี้ได้เอง อาศัยหลักการเดียวกับ ‘ธรณีประตูวัด’ ที่แม้ไม่มีป้ายบอกไว้ คนไทยส่วนใหญ่ก็จะไม่เหยียบธรณีอยู่แล้ว และเมื่อเข้าไปในวัดแล้ว ยังรู้สึกว่าควรสำรวมกิริยาโดยอัตโนมัติอีกด้วย

เมื่อมานุดยังเข้าใจนัยที่แฝงไว้โดยไม่ต้องบอกกล่าวกัน เขาเลยคิดเอาเองว่า  ‘หมาก็น่าจะ get นะ’ หนึ่งบอกพร้อมหัวเราะอย่างอารมณ์ดีแล้วเชิญเราไปนั่งคุยกันในโถงต้อนรับทางปีกซ้าย ซึ่งทำหน้าที่เป็นห้องรับแขกของที่นี่

เอาใจ ‘เรา’ ไปเข้าใจ ‘หมา’

ด้วยความโปร่งแสงแต่ขาวขุ่นของหลังคาลอนใสที่นำมาทำผนังของโถงต้อนรับ ทำให้การมองเห็นถูกบิดเบือนไป นัยหนึ่งเป็นการลดทอนการดึงดูดความสนใจจากภายนอก เพื่อให้ได้อยู่กับตัวเอง ผลพลอยได้คือเมื่ออยู่ข้างในจะรู้สึกถึงความเป็นส่วนตัว

“ถ้ายืนอยู่จะสัมผัสได้ถึงความนิ่งสงบ แต่เมื่อนั่งลงบนเก้าอี้หรือโซฟา ความรู้สึกจะเปลี่ยนไปทันที”

ขณะเดียวกัน หนึ่งอยากให้รู้สึกว่ามนุษย์เป็นฝ่ายเข้าหาสุนัขบ้าง เพราะปกติสถาปัตยกรรมมักทำให้เรารู้สึกถึงความยิ่งใหญ่ ที่สามารถสร้างทุกสิ่งเพื่ออำนวยความสะดวกให้ชีวิตได้ แต่ที่ Dox House หลังคาบริเวณโอเพ่นแอร์ข้างโถงรับแขกถูกออกแบบให้ระดับต่ำมาก จนดูเหมือนจะบดบังบรรยากาศด้านนอกเสียหมด แต่แท้จริงแล้วเขาอยากให้คนลองปรับใจเข้าหาสุนัขดูบ้าง นอกจากหลังคาที่ต่ำแล้ว ยังตั้งใจให้หลังคาอยู่ใกล้กับที่นั่ง เป็นเหมือนการบอกให้รู้ว่าเมื่อเดินมาถึงตรงนี้ ‘ต้องนั่งลงนะ ถึงจะได้เห็นสุนัข’

เมื่อเอาใจตัวเองไปรู้สึกแทนสุนัข หนึ่งจึงเห็นอีกพฤติกรรมธรรมชาติของสุนัขตัวผู้ที่ชอบยกขาฉี่ตามโคนเสา ก็เลยจัดการออกแบบ ‘สุขาสุนัข’ ให้นายท่านเสร็จสรรพ

“ผมขยายสเกลฐานเสาให้กว้างขึ้นหน่อยเพื่อให้พอดีกับตัว รับกับสรีระสุนัข ให้ได้ฉี่กันอย่างสะดวก ส่วนแม่บ้านก็ทำความสะอาดได้ง่ายด้วย”

สถาปนิกกับงานคราฟต์ชีวิต

เราถามถึงเหตุผลที่หนึ่งรับงานนี้ เมื่อทราบว่า Dox House เป็นบ้านสุนัขหลังแรกในอาชีพสถาปนิกของเขา

“เพราะผมเชื่อในการคราฟต์ชีวิต”

หนึ่งตอบอย่างไม่ลังเล ก่อนเล่าย้อนถึงจุดเปลี่ยนสำคัญที่ทำให้หันมาสนใจ ‘การออกแบบชีวิต’ ว่า เป็นเพราะคำขอบคุณจากเจ้าของบ้านหลังหนึ่งที่บอกกับเขาว่า ‘บ้านทำให้ชีวิตผมดีขึ้น’ หลังจากใช้ชีวิตในบ้านหลังนั้นมาหลายปี

ที่ผ่านมาหลายคนเข้าใจว่า หน้าที่สถาปนิกคือการออกแบบแล้วสร้างสิ่งที่ฝันหรือวาดไว้ให้เป็นจริงขึ้นมา แต่สำหรับหนึ่งยังต้องดูด้วยว่าการออกแบบนั้นตอบโจทย์การใช้งานมากน้อยแค่ไหน ซึ่งกว่าจะรู้คำตอบ ก็ต้องให้เวลาได้ใช้งานจริงก่อน

คำขอบคุณจากเจ้าของบ้านหลังนั้นจึงเป็นเหมือนการยืนยันว่า เขามาถูกทางแล้ว

“ความสำเร็จในการออกแบบสถาปัตยกรรมจึงไม่ใช่แค่การสร้างเสร็จแล้วถ่ายรูปออกมาสวย แต่อยู่ที่การใช้งานหลังจากนั้นซึ่งไม่มีวันจบสิ้นต่างหาก หลายครั้งที่สถาปัตยกรรมไม่ได้ทำงานกับชีวิตเท่านั้น แต่ยังรวมไปถึงจิตวิญญาณ เพราะแม้ชีวิตจะดับสูญ แต่สถาปัตยกรรมก็ยังคงอยู่ และทำหน้าที่ของตัวเองต่อไป การออกแบบจึงเป็นการแชร์และบ่มเพาะเมล็ดพันธุ์แห่งความรู้สึกนึกคิดของเราให้ออกมาเป็นรูปธรรม สถาปัตยกรรมสำหรับผมจึงเกี่ยวข้องกับการใช้ชีวิต ไม่ว่าจะชีวิตคนหรือชีวิตสุนัข”

จากโจทย์เริ่มต้นในการออกแบบ ‘บ้านสุนัข’ จึงได้ขยับขยายกลายเป็น ‘บ้านคน’ ด้วยในตอนท้าย

รางวัลกับความล้มเหลว

“ทุกงานที่ทำเสร็จ ผมจะส่งผลงานประกวดรายการต่างๆ เพราะอยากเผยแพร่ปรัชญาการออกแบบชีวิตให้คนอื่นได้เห็น ได้เชื่อเหมือนที่ผมเชื่อ ให้รุ่นน้องที่เรียนสถาปัตย์ได้ให้คุณค่ากับแนวคิดนี้ อยากให้เราให้คุณค่ากับเนื้อแท้ข้างในมากกว่ารูปลักษณ์ภายนอก”

“เพราะถ้าตัดสินกันด้วยฟังก์ชัน หลังคาที่ต่ำก็จะไม่เกิดขึ้น หรือถ้าวัดกันที่รูปทรง หลังคาที่เว้าแหว่ง เพื่อให้ต้นขานางได้เติบโตและให้แสงธรรมชาติได้สาดส่องลงไป ก็คือความไม่สมบูรณ์ นั่นเพราะเรามักตัดสินความงามของสถาปัตยกรรมกันที่รูปลักษณ์ภายนอกเสมอ”

อีกความน่าสนใจของ Dox House คือวัสดุที่เลือกใช้ ไม่ว่าจะเป็นศิลาแลงและกรวดสีน้ำตาลที่สื่อถึงประวัติศาสตร์ที่เก่าแก่และยาวนานของเมืองนครปฐมที่นำมาทำฐานเคาน์เตอร์ในโถงต้อนรับ หรือการใช้หลังคา Onduline ที่ทำจากกลุ่มวัสดุไฟเบอร์ผสมกับ Asphult ซึ่งไม่เก็บความร้อนเยอะ น้ำหนักเบา แข็งแรง และเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม สลับกับหลังคาลอนใสเพื่อให้แสงลอดผ่านไปยังต้นไม้ด้านล่างได้ ส่วนพื้นเป็นคอนกรีตผิวทรายที่ล้างทำความสะอาดง่าย

การนำเสนอแนวคิด มนุษย์ไม่ใช่ศูนย์กลางการออกแบบ แล้วให้ความสำคัญกับปรัชญาชีวิตที่เคารพต่อสรรพสิ่งรอบตัวมาเป็นแรงบันดาลใจในการออกแบบ ทำให้ Dox House ได้รับรางวัลเหรียญทองสถาปัตยกรรมดีเด่น ปี 2022 ประเภทบ้านพักอาศัย จากสมาคมสถาปนิกสยาม ในพระบรมราชูปถัมภ์มาครองอย่างสมภาคภูมิ

“ปกติเอกลักษณ์ในการออกแบบจะมาจากสไตล์ของสถาปนิกแต่ละคน แต่งานของผมเป็นเอกลักษณ์จากความคิด ความเชื่อ และศรัทธาในอาชีพสถาปนิกที่ผมยึดถือและทำอยู่ ถ้ามีใครเห็นผลงานผมแล้วบอกว่า ‘นี่เป็นลายเซ็นของผม’ ส่วนตัวถือว่าตัวเองผิดพลาดทางวิชาชีพ เพราะผมเชื่อในการคราฟต์ชีวิต ซึ่งย่อมแตกต่างกันไปตามปัจเจกบุคคล แต่ถ้าเกิดมีใครจำได้ว่าเป็นการออกแบบของผม ก็ดูเหมือนจะย้อนแย้งกับสิ่งที่ผมเชื่อ

“ทว่า สุดท้ายแนวคิดนี้ก็อยู่บนเงื่อนไขแห่งความจริงที่ว่า ผมต้องรู้ว่าตัวเองกำลังทำงานอะไร ต้องแยก category งานให้ได้ ผมมีความเป็นมืออาชีพที่ต้องทำงานตามความต้องการของลูกค้าเป็นหลัก แต่ถ้าใครเปิดกว้างให้ผมได้นำเสนอไอเดีย ผมจะสร้างประสบการณ์ชีวิตลงไปในสถาปัตยกรรมนั้น เหมือนที่สร้างฝันให้คุณหมอที่อยากมีที่ให้สุนัขวิ่ง แล้วตัวเองก็ได้มีความสุขด้วย”