The Whispering Life
ศิริวิทย์ ริ้วบำรุง นักจัดสวนผู้นำเทรนด์ ‘สวนอังกฤษ’ สู่ไทยและกูรูต้นไม้ที่จิ้มต้นไหนเป็นฮิต
- เยือน Whispering Land คาเฟ่ออร์แกนิกในบรรยากาศสวนสุดคูลของ วิทย์ – ศิริวิทย์ ริ้วบำรุง เพื่อพูดคุยถึงเรื่องราวชีวิตที่จับพลัดจับผลูจากลูกชาวสวนกล้วยไม้มาเป็นนักจัดสวนมือวางอันดับต้นๆ ของประเทศ
- เส้นทางเดินของนักจัดสวนหน้าใหม่ แม้จะโนเนมแต่ความกล้าที่จะแตกต่าง เขาจึงกลายเป็นผู้จุดกระแสนิยมให้สวนสไตล์อังกฤษบูมในเมืองไทยเมื่อกว่า 20 ปีก่อน ตามมาด้วยสวนโพรวองซ์ในอีกหลายปีถัดมา และด้วยฝีมือบวกความรอบรู้เรื่องต้นไม้ เขาจึงกลายเป็นนักจัดสวนคิวทองที่มีผู้จองตัวมาตลอดนับจากนั้น
- นอกจากเป็นผู้นำเทรนด์ด้านการจัดสวนแล้ว วิทย์ยังเป็นนัก ‘ปั้น’ ต้นไม้ หากเขาสนใจ ‘เล่น’ ต้นไหน คนจะแห่ปลูกตามด้วย ดังเช่นปรากฏการณ์ Olive ฟีเวอร์เมื่อ 2 ปีที่ผ่านมา
ย้อนกลับไปเมื่อกว่า 20 ปีที่แล้ว วิทย์ - ศิริวิทย์ ริ้วบำรุง คือผู้หาญกล้าลุกขึ้นมาจัดสวนอังกฤษสไตล์โมเดิร์นอย่างที่ไม่มีใครในยุคนั้นริทำ กระแสตอบรับดีเกินคาด จนกลายเป็นเทรนด์ใหม่ของการจัดสวนในช่วงนั้น พร้อมๆ กับที่ส่งให้เขาก้าวสู่วงการนักจัดสวนอย่างงงๆ เพราะเจ้าตัวไม่เคยร่ำเรียนด้านแลนด์สเคปหรือภูมิสถาปัตย์มาก่อนเลย จะมีก็แต่เพียงประสบการณ์เด็กบ้านสวนที่เติบโตและคลุกคลีกับต้นไม้มาทั้งชีวิตเท่านั้น
‘ต้นไม้’ ไม่เพียงมอบทักษะความรอบรู้เรื่องต้นไม้ให้ แต่ยังเปิดประตูโอกาสอีกหลายๆ บานให้เขา ที่จนถึงปัจจุบันก็ดูเหมือนว่ายังไม่มีบานไหนปิดลงเลย
จับพลัดจับผลูสู่โลกจัดสวน
“อยู่ๆ ก็กลายมาเป็นนักจัดสวน” เจ้าตัวสรุปชีวิตตัวเองเป็นประโยคเริ่มต้นการสนทนา แต่ ONCE รู้สึกว่ามีเรื่องราวมากมายอยู่ในนั้น ไม่ต่างจากอาคารสีขาวทรงเรียบหลังนี้ที่ปักป้าย Whispering Land ไว้ด้านนอก ที่แค่เห็นการเจาะช่องหน้าต่างและประตูที่เรียงรายแถมยังตั้งใจใช้ไม้เก่า ก็พอบอกให้รู้แล้วว่าข้างในต้องมีดีเทลน่าสนใจซุกซ่อนอยู่เป็นแน่
วิทย์พาย้อนกลับไปสู่วิถีเด็กบ้านสวนที่เกิดและเติบโตในครอบครัวชาวสวน ตอนเด็กๆ เขาเป็นลูกมือช่วยพ่อ ‘ออกลูกเจี๊ยบ’ ที่ไม่ได้หมายถึงการช่วยทำคลอดให้ไก่ แต่เป็นการแยกกล้ากล้วยไม้ต้นกระจิ๋วหลิวที่เพาะจากเนื้อเยื่อที่ปั่นในห้องแล็บแล้วนำไปเพาะต่อในเนิร์ซเซอรี เขาได้เห็นวิธีเตรียมดิน ปักไม้ ดัดกิ่ง และเปลี่ยนกระถางที่พ่อทำจนขึ้นใจ เวลาพ่อไปไหน ไม่ว่าจะไปประกวดต้นไม้ ไปบ้านเพื่อนฝูง หรือไปเยี่ยมญาติ ก็ขอติดสอยห้อยตามไปด้วยตลอด ทำให้เขาชอบและรักต้นไม้โดยไม่รู้ตัว เรียกว่ามีต้นไม้เป็นของสะสมส่วนตัวมาตั้งแต่เด็ก
“ไปที่ไหนเจอไม้พันธุ์แปลกๆ ก็มีขอพ่อซื้อให้บ้าง ขอเจ้าของเองบ้าง ความเป็นเด็ก ผู้ใหญ่เอ็นดูเห็นเราชอบต้นไม้ เลยได้ติดมือกลับบ้านเสมอ ตอนประถมเห็นลุงภารโรงตัดแต่งสวนหย่อมโรงเรียน ก็ขอต้นที่เขาทิ้งกลับมาชำกิ่งที่บ้านเพื่อเก็บเข้าคอลเลกชัน อยู่มัธยม อาจารย์ให้แข่งกันปลูกผักปลูกดอกไม้ เราก็ได้รางวัลตลอด เพราะเป็นลูกชาวสวน เราคุ้นชินกับการปลูกต้นไม้มาตั้งแต่เด็ก
“เลยไม่รู้ว่านี่คือความชอบ เป็นความสนใจ หรือเป็นความสามารถพิเศษของตัวเอง จึงไม่เคยคิดเลยว่า วันหนึ่งจะยึดเป็นอาชีพได้”
กระทั่งวันที่ประตูโอกาสบานแรกเปิดขึ้น… หลังพี่สาวของวิทย์กลับจากออสเตรเลีย แล้วคิดอยากเปิดโรงเรียนสอนภาษาอังกฤษ โดยปรับพื้นที่บ้านสวนให้เป็นห้องเรียนธรรมชาติ เขาอาสาจัดการด้านสถานที่ ระหว่างนั้นพี่สาวเห็นสวนที่น้องชายจัดก็นึกสนุกถ่ายรูปส่งไปประกวดโครงการ ‘สวนจัดเอง’ ของนิตยสารบ้านและสวน ปรากฏว่าได้รางวัล ทีมงานจึงมาถ่ายภาพสวนไปลงนิตยสาร
ไม่มีใครคิดว่านี่จะเป็นจุดเปลี่ยนครั้งใหญ่ในชีวิตของวิทย์
“หลังนิตยสารวางแผง เพื่อนที่ไม่เคยมาหาก็มาที่บ้าน คนรู้จักกันแต่ไม่รู้จักบ้านก็ขอมาเที่ยวบ้าน คนเล่นต้นไม้ทั้งที่สนิทและไม่สนิทก็มาขอชมสวน บ้างก็มาแลกต้นไม้ มีมาขอใช้ถ่ายพรีเวดดิ้งด้วยนะ”
ผู้เปลี่ยนเทรนด์จัดสวน
ประตูโอกาสบานที่สองเปิดตามมา เมื่อเพื่อนฝูงขอให้วิทย์ออกแบบบ้านและจัดสวนให้ เขาเลือกจัดสวนอังกฤษสไตล์โมเดิร์น ทั้งที่ยุคนั้นนิยมสวนทรอปิคัลที่เหมาะกับอากาศร้อนชื้นของเมืองไทย หรือไม่ก็สวนบาหลีที่ประดับสวนด้วยเทวรูปสลักหินหรือปูนปั้นต่างๆ
“ประทับใจสวนอังกฤษตั้งแต่ตอนไปเยี่ยมครอบครัวพี่สาวที่อังกฤษ รู้สึกว่าเป็นสวนที่มีเสน่ห์ มีไอเท็มน่ารักๆ ตกแต่งสวน ทั้งกระถางเอิร์น ปูนปั้นโรมัน สิงสาราสัตว์ต่างๆ เป็นสวนที่เห็นแล้วเชื้อเชิญให้อยากเข้าไป ไม่ใช่สวนที่ไว้มองสวยอย่างเดียว”
‘สวนอังกฤษจะอยู่ได้ยังไงในเมืองร้อน’ วิทย์อมยิ้มเมื่อเล่าถึงคำปรามาสนี้ “เป็นไปไม่ได้อยู่แล้วที่จะใช้ไม้เมืองหนาวมาจัดสวนในเขตร้อนชื้นอย่างบ้านเรา ก็แค่ adapt เลือกต้นไม้บ้านเราที่ฟอร์มหรือเชฟใกล้เคียงกับต้นฉบับ หรือไม่ก็หาต้นอื่นแทนไปเลย แล้วใช้ของแต่งสวนมาช่วยเสริมบรรยากาศ”
ในช่วงนั้นไม่เพียงสวนอังกฤษที่วิทย์จัดจะสร้างเทรนด์จัดสวนใหม่ให้เป็นที่ฮอตฮิตไปทั่วเมือง โปรดักต์ตกแต่งสวนที่เขาออกแบบและทำขึ้นไว้ใช้ในงานจัดสวน กลับโดนใจและเป็นที่ต้องการของลูกค้าอย่างคาดไม่ถึง โดยเฉพาะตุ๊กตาเป็ดที่วิทย์ทำขึ้นเพื่อวางท่าน้ำของร้าน Little Tree ร้านอาหารกลางสวนสวยของครอบครัวที่เสิร์ฟเมนูโฮมเมด เจ้าเป็ดปูนปั้นกลับกลายเป็นซิกเนเจอร์ประจำตัวเขาและครองตำแหน่งสินค้าเบสต์เซลเลอร์ตลอดกาล ด้วยยอดขายนับหมื่นตัว!
นับจากนั้นวิทย์ได้รับการอวยยศให้เป็นผู้เชี่ยวชาญการจัดสวนอังกฤษของเมืองไทย เขาออกหนังสือเกี่ยวกับการจัดสวนมาแล้วหลายเล่ม ได้รับเชิญจากมหาวิทยาลัยให้เป็นอาจารย์พิเศษ และเป็นวิทยากรสอนการจัดสวนอีกด้วย
แต่วิทย์ก็ไม่ได้ยึดติดอยู่กับการจัดสวนอังกฤษตลอดกาล เขายังชอบทำอะไรใหม่ๆ ที่สนุก ตื่นเต้น และท้าทาย เขาจึงหันไปจัดสวนสไตล์โพรวองซ์ที่เน้นความกลมกลืนเข้ากับธรรมชาติ
ยังคงเป็นเขาที่ทำให้เทรนด์การจัดสวนเปลี่ยนแปลงอีกครั้ง
จัดสวนสไตล์ ‘วิทย์’
“เราสนุกไปกับทุกสวนที่จัด พยายามหาคาแรกเตอร์ของสวนให้เจอ เลยไม่เคยมีแพตเทิร์น A B C D ให้ลูกค้าเลือก แต่เราจะ custom-made ให้ทุกสวน ช่วงแรกมีการร่างไอเดียแปลนให้ลูกค้าดูคร่าวๆ แต่หลังๆ ไม่มีเวลาทำ เพราะทำงานคนเดียว ทั้งคิดแบบ หาต้นไม้ หาของตกแต่ง และคุมคนงาน โชคดีที่ลูกค้าเกือบ 100% ไว้ใจและเชื่อมือ ให้อิสระเราได้ทำงานเต็มที่ เพราะรู้ว่าเขาจะได้รับสิ่งที่ดีที่สุดเสมอ”
ONCE ขอให้วิทย์ขยายความ ‘สิ่งที่ดีที่สุด’ ในนิยามของเขา
“อย่างแรกจะไม่ปล่อยงานให้ซัพพลายเออร์ทำ แล้วแค่คอยคุมแบบ แม้หลายคนแนะนำว่าวิธีนี้จะช่วยเคลียร์งานที่ล้นมือและทำให้รับงานได้มากขึ้นก็ตาม เราจะไม่เสี่ยงเสียชื่อตัวเองเด็ดขาด อย่างที่สอง
เราทำงานเต็มร้อยเสมอ ไม่มีมาคำนวณกำไรขาดทุน มีแต่กังวลว่างานจะออกมาสวยพอหรือเปล่ามากกว่า
(หัวเราะ) ถ้ามีอะไรที่ต้องเปลี่ยนจากที่ตกลงกันไว้ เหตุผลเดียวที่บอกลูกค้าคือ ‘เปลี่ยนแล้วดีกว่าเดิม’ อย่างต้นไม้ที่จะลง ถ้าจะเปลี่ยนก็เพราะต้นใหม่ฟอร์มสวยกว่า เชฟลงตัวกว่า ไซส์เหมาะกับสวนมากกว่า ต่อให้ราคาแพงขึ้น ก็ไม่เก็บเงินลูกค้าเพิ่ม”
วิทย์รู้แหล่งต้นไม้ รู้นิสัยและความชอบของต้นไม้ เขาจึงไปเลือกหาต้นไม้ด้วยตัวเอง แม้จะเป็นงานที่เหนื่อยมาก เพราะเขาพิถีพิถันในการเลือกต้นไม้มาก แต่ก็เป็นงานที่ให้ความสุขมากเช่นกัน เวลาที่เห็นต้นไม้ วิทย์รู้เลยว่าต้นนั้นต้องไปอยู่บ้านหลังไหน และควรปลูกไว้ตำแหน่งใด บางครั้งเจอต้นที่ไม่เคยปลูก แต่ด้วยเซนส์ เขาพอรู้ว่าต้องปลูกอย่างไร หรือถ้าเป็นต้นไม้ที่ไม่ได้มีขายทั่วไป วิทย์จะลองปลูกในแปลงทดลองที่บ้านก่อน ให้แน่ใจว่าการดูแลรักษาจะไม่ยากเกินไปสำหรับลูกค้า ส่วนต้นไหนที่อยากได้แต่เมืองไทยไม่มี เขาจะสั่งเข้ามาแล้วเพาะขยายพันธุ์ไว้ใช้จัดสวนด้วยเลย
“ต้นไม้พูดไม่ได้แต่สื่อสารได้ ถ้าช่างสังเกตจะรู้ว่าต้นไม้สุขสบายดีอยู่ไหม ไม่ใช่ว่าเห็นต้นไม้เหี่ยวก็เร่งรดน้ำให้ ทั้งที่จริงแล้วระบบรากมันเน่า หรือไม่ก็มีมดไปทำรังอยู่หรือเปล่า ต้องวิเคราะห์หาสาเหตุ ค่อยๆ เรียนรู้ แล้วปรับตัวเข้าหากันระหว่างคนปลูกกับต้นไม้”
ชะตา ‘ต้นไม้’ ลิขิต
หากคุณเป็นนักเล่นต้นไม้จะรู้ว่า เมื่อ 2 ปีที่แล้วต้นมะกอก (Olive) เป็นกระแสแรงมากในบ้านเรา จะเรียกว่าวิทย์เป็นผู้สร้างกระแสก็น่าจะได้ เพราะเขาเป็นเจ้าแรกที่นำเข้ามา
“อยากได้มานานแล้วแต่ไม่รู้ว่าปลูกบ้านเราจะรอดหรือเปล่า เลยลองเลี้ยงตั้งแต่ต้นเล็กๆ พอเข้าปีที่ 4 ที่ 5 มั่นใจแล้วว่าเลี้ยงได้ เลยสั่งต้นโตล็อตใหญ่ขึ้นเครื่องบินมาเลย เมืองนอกเองก็ตื่นเต้นกับออเดอร์เรานะ ถึงกับถ่ายคลิปไว้โปรโมต ปีนั้นขายต้นมะกอกสนุกเลย รับลูกค้าตลอด ทุกคนมากองรวมกันตรงนี้หมด” (หัวเราะ)
ช่วงที่โควิด-19 กำลังแพร่ระบาด คนส่วนใหญ่ใช้เวลาอยู่บ้านมากขึ้น การปลูกต้นไม้จึงกลายเป็นงานอดิเรกสุดฮิต แล้วจู่ๆ ไม้ใบ ไม้ด่างก็กลายเป็นไม้ (ราคา) มาแรง “จริงๆ ไม่ได้ดูเทรนด์หรือจับกระแสเลยนะว่าต้นไหนกำลังมา ไม่รู้เรียกว่าโชคชะตาได้ไหม เหมือนเรามีโชคกับต้นไม้ เพราะต้นที่เขาฮิตๆ กันอย่างมอนสเตอรา ฟิโลเดนดรอน แอนธูเรียม อโลคาเซีย เรามีในเนิร์ซเซอรีอยู่ก่อนแล้ว”
เคยมีคนบอกว่า วิทย์มีสายตาที่อ่านต้นไม้ขาด หลายครั้งต้นไม้ที่เขา ‘ปั้น’ ไม่ได้เป็นพันธุ์ไม้ใหม่ที่เพิ่งค้นพบหรือยังไม่มีใครรู้จัก แต่กลับเป็นไม้ที่เรารู้จัก เคยเห็น หรือเคยได้ยินชื่ออยู่แล้ว แต่เขาเพิ่มมูลค่าและทำให้มีราคาขึ้นมาได้ อย่างเมื่อ 5 ปีที่แล้ว วิทย์นำต้นมานูกา (Manuka) พันธุ์ไม้ที่มีต้นกำเนิดจากนิวซีแลนด์มาขายในงานบ้านและสวน “ขายดีเหมือนแจกฟรีเลย เติมต้นไม้ทุกวัน ขายจนไม่มีเวลากินข้าว แต่ต้องเข้าใจธรรมชาติต้นไม้ว่า ต้นไหนฮิตเดี๋ยวก็มีคนเพาะขยายพันธุ์ออกมาเพียบ แล้วราคาก็จะตกลง”
แนวคิดนี้วิทย์เรียนรู้มาจากผู้เป็นพ่อ “พ่อจับต้นไหนต้นนั้นดัง พ่อจะซื้อต้นพันธุ์แล้วนำมาขยายพันธุ์เอง ระหว่างนั้นก็มีคนมาต่อคิวรอซื้อแล้ว แต่วิทย์ต่างจากพ่อตรงที่หวงต้นไม้ อยากเลี้ยงให้เติบโต ไม่อยากแบ่งเป็นต้นเล็กต้นน้อย พ่อเลยแอบจับต้นไม้เรามาแบ่งขายแล้วสอนว่า ต้องรู้จักแบ่งขายเพื่อถอนทุนคืน จะได้นำไปลงทุนต้นใหม่ได้ ถ้าต้นไหนหมดยุคแล้ว พ่อเทเลยโดยไม่เสียดาย เพราะพ่อเข้าใจธรรมชาติต้นไม้ว่า เมื่อผ่านจุดพีคที่ได้ราคาดีแล้ว ราคาจะค่อยๆ ตกลง พ่อจึงรีบขายทิ้งแล้วเปลี่ยนไปปั้นต้นใหม่แทน พ่อเคยชวนสวนที่ซื้อต้นไม้จากพ่อไปให้รีบเทขายแต่เขาไม่เชื่อ สุดท้ายพ่อขายได้หมดล็อต ได้เงินมาลุยต้นใหม่ต่อ แต่สวนนั้นกว่าจะรู้ตัว ก็ไม่มีใครสนใจไม้พันธุ์นั้นอีกแล้ว หรือบางต้นที่พ่อดูแล้วไปต่อยาก ก็แจกเลย เพื่อระบายต้นไม้ออก เพราะต้องการพื้นที่เพื่อปลูกต้นใหม่ วิทย์ได้การจับจังหวะ กล้าได้กล้าเสีย กล้าตัดสินใจเรื่องต้นไม้มาจากพ่อเต็มๆ เลย”
“วิทย์โชคดีที่ได้ทำในสิ่งที่รัก ถึงทำได้นานขนาดนี้ แล้วไม่เคยเบื่อเลยนะ ยังสนุกกับการเสาะหาต้นไม้ ยังท้าทายที่ได้คิดออกแบบสวน เมื่อก่อนเคยโกรธคนที่ก๊อบปี้ไอเดียเรา แต่มาคิดอีกมุมว่าแปลว่างานเราดีสินะ (ยิ้ม) เขาถึงทำตาม คิดแบบนี้แล้วเราก็ไปเริ่มทำสิ่งใหม่ต่อได้ วิทย์ว่านักออกแบบมีมุมมองเรื่องนี้ไม่ต่างกัน
“คือไม่มีใครอยากย่ำอยู่กับที่หรอก เราจะมีความสุข สนุก ตื่นเต้น ท้าทายและมีพลังถ้าได้ทำโจทย์ใหม่ๆ
“แต่ถ้าต้องทำอะไรซ้ำเดิม หรือทำเหมือนคนอื่น คงเบื่อมากและไม่มีความสุขเลย ที่สำคัญถ้างานเราใหม่ตลอด แสดงว่าฝีมือเราก็พัฒนาอยู่เสมอ นี่แหละคือเหตุผลว่าทำไมวิทย์ถึงอยู่วงการจัดสวนได้นาน โดยที่มีงานตลอด ไม่ว่าเทรนด์การจัดสวนจะเปลี่ยนไปยังไง ลูกค้าก็ยังเชื่อมั่นในความครีเอตและฝีมือของเรา”
ทอดน่องชมสวน
นั่งคุยกันเพลินจนน้ำมัลเบอร์รี่มินต์กับอัญชันมะนาวโซดาหมดแก้ว และโฮมเมดเค้กหมดตามไปหลายชิ้นแล้ว วิทย์เลยชวนไปเดินชมสวนด้านนอก พลางชี้ให้ดูต้นไม้รอบๆ และแนะนำให้ได้รู้จัก ตั้งแต่เจ้าพวงชมพูดอกขาว ไม้เถาเลื้อยสุดคิวท์ ดงแคคตัสและพืชเขตร้อนที่หิวแสงแดดแผดกล้า ไปจนถึงไม้ยืนต้นฟอร์มสวย ทั้งปาล์ม อากาเว่ และสลัดได วิทย์เล่าว่าเขาเลือกปลูกต้นไม้แบบผสมผสานตามความชอบของตัวเองและสมาชิกในบ้าน สวนของที่นี่จึงมีทั้งไม้ดอก ไม้ประดับ พืชสวนครัว ที่นำไปใช้ทำอาหารและประดับตกแต่งร้านอาหารของครอบครัว
วิทย์พามานั่งชิลล์ต่อที่โต๊ะเก้าอี้ในโซนสวน “สวนที่ดีต้องเชื้อเชิญให้อยากเข้าไปดมดอกไม้ ดูผีเสื้อ เหยียบหญ้ารับพลังงานธรรมชาติ ต้องมีที่ให้นั่งพักผ่อน มีฟังก์ชันให้เข้าไปใช้ชีวิตและเติมความสุขในสวนได้ ที่สำคัญสวนที่ดีในแบบของเรา ต้องสวยในทุกมุม ไม่ว่าจะมองจากคนในสวนหรือคนนอกสวนที่มองเข้ามา”
จะด้วยบรรยากาศที่เงียบสงบ มีเพียงเสียงลมพัดเบาๆ ผสมเสียงนกร้องเซ็งแซ่หรือเปล่าไม่รู้ที่ทำให้รู้สึกเหมือนหลุดเข้ามาอยู่ในโลกของต้นไม้ ดินแดนที่ทุกอย่างดูช้าลง ไม่รีบเร่งวุ่นวายเหมือนโลกข้างนอก
“ต้นไม้เติมเต็มพลังบวกให้ชีวิตเราและให้พลังงานดีๆ ได้ตลอดเวลา ถ้ามีปัญหาหรือเหนื่อยมากๆ แค่ได้นั่งใต้ต้นไม้ หรือเดินเล่นริมน้ำ สักพักจะรู้สึกดีขึ้น ที่ที่มีต้นไม้โอบล้อมคือเซฟโซนของเรา”
ใครอยากชาร์จพลังชีวิต สถานี Whispering Land ยินดีต้อนรับ
