ทำไมต้องเป็นปลากัด

แต่ก่อนผมเคยเป็นนักร้องกลางคืน แล้วก็เปลี่ยนมาเป็นช่างภาพ ถ่ายนางแบบทั้งโป๊มากโป๊น้อยมาหมดแล้ว มีสาวๆ มาถอดเสื้อผ้าตรงหน้าทุกวัน เห็นจนไม่รู้สึกตื่นเต้นล่ะ เลยคิดว่าตัวเองน่าจะอิ่มตัวแล้ว เป็นคนใช้ชีวิตค่อนข้างเอกซ์ตรีม อยากไปไหนก็ไป มีงานที่ไหนก็ทำ ผมรู้ตัวว่าชอบถ่ายรูปก็ย้ายสายงานไปเรื่อยๆ อยากเรียนรู้ให้ครบ มีไปถ่ายงานข่าวบ้าง กีฬาบ้าง แล้วก็ได้ไปเป็นช่างภาพแมกกาซีน แต่พอมีครอบครัวก็อยากทำอะไรที่ซอฟต์ลงบ้าง แล้วผมก็ไม่จับกล้องเลยอยู่ร่วมปี

จังหวะที่กลับมาจับกล้องอีกครั้งเป็นช่วงที่ฮิตถ่ายปลากัดกัน ผมคิดแค่ว่า ถ้าคนอื่นถ่ายได้ เราก็น่าจะถ่ายได้ คิดแค่นั้นจริงๆ ก็ไปจตุจักรเลย ไปเดินหาซื้อปลากลับมาฝึกถ่ายที่บ้าน เห็นตัวเล็กๆ แบบนี้ ถ่ายยากมากครับ ต้องใช้อุปกรณ์เยอะ แล้วปลากัดก็สั่งไม่ได้เหมือนนางแบบด้วยนะว่าอยากให้โพสท่าไหน (หัวเราะ) ระบบการทำงานที่เคยสั่งสมมาเลยต้องปรับใหม่หมด จากไฟสตูดวงใหญ่ต้องเปลี่ยนเป็นแฟลชตัวเล็ก จะถ่ายปลากัดนี่ต้องทำการบ้านเยอะนะ

เป็นความยุ่งยากที่รู้สึกท้าทาย

ใช่เลยครับ ผมไม่ได้คิดเรื่องขายภาพหรือเงินที่จะได้รับจากการถ่ายปลากัดเลย แค่อยากลองชาเลนจ์ตัวเองดู กระทั่งรูปปลากัดที่ผมถ่ายแล้วโพสต์ลงในเว็บไว้มีคนแชร์ต่อๆ กันไปเป็นพัน จนผู้ใหญ่ในกรมประมงเห็นเข้า ประจวบเหมาะกับเป็นช่วงที่กระทรวงวัฒนธรรมเตรียมประกาศขึ้นทะเบียนให้ปลากัดไทยเป็นสัตว์น้ำประจำชาติ เลยติดต่อผมเพื่อขอใช้ภาพ

เสน่ห์ของปลากัด

หลายคนอาจยกย่องการเป็น ‘นักรบ’ ที่อึด ถึก ทนของปลากัด เพราะเป็นสัตว์หวงถิ่นมาก เลยเลี้ยงรวมกับปลาตัวอื่นไม่ได้ แต่ส่วนตัวผมชื่นชมความเป็น ‘นักรัก’ ของปลากัดมากกว่า เมื่อตัวผู้พร้อมผสมพันธุ์จะก่อหวอดเตรียมไว้ที่ผิวน้ำ พอรัดตัวเมียจนได้ไข่ออกมาก็จะฉีดน้ำเชื้อเข้าไปผสม ไข่ที่ผสมแล้วจะจมลง ตัวผู้ก็จะใช้ปากอมเก็บขึ้นมาแล้วนำไปพ่นเก็บไว้ในหวอดทีละฟองๆ จากนั้นจะดูแลฟูมฟักไข่อย่างดี แล้วยังต้องคอยระวังไม่ให้แม่ปลามากินไข่

นั่นคือธรรมชาติของปลากัดที่ผมชื่นชม แต่ถ้าเป็นลักษณะทางกายภาพที่ทำให้ผมหลงรักการถ่ายปลากัด คงเป็นแอคชั่น ลีลาการว่าย และสีสันของเขา

เล่าถึงขั้นตอนการถ่ายปลากัดหน่อย

ตระเวนตามฟาร์มเพื่อคัดเลือกปลากัดแคนดิเดตมาสายพันธุ์ละ 10 ตัว แต่กว่าจะคัดได้ก็ไม่ใช่ง่ายๆ เพราะทุกฟาร์มเลี้ยงปลากัดในขวดแบนๆ เรียงแน่นเป็นแสนๆ ใบ ถึงเจ้าของฟาร์มจะคัดตัวที่ชนะการประกวดมาให้ ก็ต้องใช้ไฟฉายส่องดูหรือเทออกจากขวดเพื่อดูความสมบูรณ์ของครีบหาง สีสัน และท่าทางการว่าย แต่ข้อมูลอย่างอื่นฟาร์มจะบอกเราไม่ได้เลย เช่น นิสัยปลาเป็นยังไง ชอบกินอะไร เพราะเขาเลี้ยงเยอะ ผมเลยต้องกลับมาเลี้ยงที่บ้านอย่างน้อยสัปดาห์หนึ่งก่อนถ่าย เพื่อให้ปลาปรับตัวให้คุ้นชินกับสิ่งแวดล้อมและบรรยากาศจริงที่จะใช้ถ่าย ระหว่างนั้นก็ต้องคอยสังเกตว่าตัวไหนชอบกินอะไร ลูกน้ำ อาหารสด หรืออาหารเม็ด และต้องฝึกให้ปลาคุ้นเคยกับแสงไฟ แสงแฟลช และชินกับเสียงชัตเตอร์ เพราะผมสังเกตได้ว่าปลากัดจะมีชีวิตชีวาตอนกลางคืนมากกว่า

นอกจากได้ปลาจากฟาร์มแล้ว ก็มีปลากัดป่าสายพันธุ์ดั้งเดิมที่อยู่ตามธรรมชาติมาถ่ายด้วย พวกนี้ขี้กลัวขี้ตกใจ ถ้ากลัวแล้วสีซีดหางไม่คลี่ แล้วว่ายไว ฉะนั้น ถ้าช่างภาพไม่มีทักษะการถ่ายปลาและอุปกรณ์กล้องไม่ดี ก็เป็นอุปสรรคในการถ่ายด้วยครับ

เจอสถานการณ์นั้นแก้ไขยังไง

การฝึกให้ปลาอยู่ในสภาพแวดล้อมและบรรยากาศเดียวกับตอนถ่ายช่วยได้ อย่างแสงแฟลช แรกๆ เขาก็กลัว แต่พอเริ่มคุ้น รู้แล้วว่าไม่มีอันตราย เขาก็ปรับตัวได้ เหมือนเราเลี้ยงปลากับแสงไฟเลย น้ำของปลากัดก็ต้องอุณหภูมิห้อง เพราะปลาไม่ชอบอยู่ห้องแอร์​ช่างภาพก็ต้องทนร้อนเอานะ (หัวเราะ) แต่ถ้าให้อยู่ในที่อากาศเย็นบ่อยๆ ปลาจะปรับตัวได้ สิ่งเหล่านี้ผมเรียนรู้จากการสังเกตและได้จากข้อมูลในหนังสือ

ปลากัดเชื่องไหม แสดงออกยังไง

อย่างผมให้อาหารเขาทุกวัน พอถึงเวลา แค่เคาะตู้ ก็จะว่ายมาแล้ว บางทีเอานิ้วจุ่มน้ำนิดนึงเพื่อแตะให้อาหารปลาติดแล้วค่อยจุ่มนิ้วลงน้ำ ปลาก็จะค่อยๆ คุ้นเคยกับนิ้วเรา บางทียกนิ้วที่มีอาหารปลาติดอยู่ขึ้นเหนือน้ำนิดนึง เขาก็จะกระโดดมากิน ผมว่าปลากัดก็ฝึกได้เหมือนสัตว์อื่นๆ แค่ต้องใช้เวลา กว่าเขาจะคุ้นกับเรา แต่ถ้าคุ้นเคยกันมากๆ ปลากัดก็อาจจะแสดงพฤติกรรมแปลกๆ เฉพาะตัวออกมา

คลุกคลีใกล้ชิดกันขนาดนี้ ความรู้สึกที่มีต่อปลาเปลี่ยนไปไหม

ช่วงแรกๆ ที่ถ่ายปลากัด กี่สิบตัวก็เลี้ยงไว้หมด ดูแลอย่างดีจนหมดอายุขัยไป ปกติที่ฟาร์มจะไม่ตั้งชื่อให้ปลาเพราะมีจำนวนเยอะมาก แต่ถ้าใครเลี้ยงปลากัดเป็นสัตว์เลี้ยงก็มักตั้งชื่อให้ ผมเคยแนะนำคนที่เลี้ยงให้ตั้งชื่อว่าเฮนรี่หรือเอลิซาเบธ เพราะปลากัดอายุขัยแค่ 1-2 ปี เวลาปลาตายจะได้เป็นเฮนรี่ที่ 1 เมื่อก่อนเวลาปลากัดตาย ผมก็เศร้าเสียใจ แต่หลังๆ เข้าใจวัฎจักรชีวิตเขามากขึ้น ยิ่งทำให้เราใส่ใจดูแลเขามากขึ้นในช่วงเวลาที่เขาอยู่กับเรา

ส่วนผมอาจจะจำพันธุ์ปลาไม่ได้ทั้งหมด แต่ผมจำปลาทุกตัวที่ได้รับมาจากเกษตรกรได้ และก็จำเกษตรกรทุกคนที่ผมรู้จักได้ การที่เราได้แชร์ความสุขกับคนที่รักชอบในปลากัดเหมือนกัน จากคนที่มีแพชชั่นเดียวกันกลายเป็นมิตรภาพ สิ่งเหล่านี้คือกำลังใจที่ทำให้ผมยังไปต่อกับปลากัดอยู่

แล้วก็ยังนำไปต่อยอดเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ

ยิ่งถ่ายปลากัดมากขึ้น ผมยิ่งหลงใหลในความสวยงามของเขา เลยปิ๊งไอเดียว่าอยากทำโปรดักต์ที่เป็นลายปลากัด ลองเสิร์ชหาข้อมูลดูไม่เจอว่ามีใครทำ ผมว่าน่าจะเพราะปลากัดตัวเล็กมาก ถ่ายให้ได้ดั่งใจว่ายากแล้ว การขยายสเกลยิ่งยากขึ้นไปอีก แต่ด้วยแพชชั่นและความบ้าส่วนตัวทำให้ผมไม่ยอมแพ้ครับ (หัวเราะ) คนเราคิดถ้าจะทำอะไรแล้วต้องไปให้สุด คนที่จะประสบความสำเร็จ ก็ต้องทำในสิ่งที่คนอื่นยังไม่ทำ ในที่สุดผมก็ได้ผ้าพันคอลายปลากัดในชื่อแบรนด์ Luna Garden

ผมอาจจะไม่มีความรู้เรื่องผ้าเรื่องแฟชั่นเลย แต่ผมรู้เรื่องการถ่ายภาพ เรื่องสี และการพิมพ์ภาพ ก็ลองผิดลองถูกด้วยตัวเอง ทำแล้วมั่นใจว่าต้องมีคนก๊อบปี้แน่นอน แต่ไม่ซีเรียสเลยครับ เพราะสิ่งที่เลียนแบบกันไม่ได้คือสไตล์และคุณภาพ เอาแค่ภาพต้นแบบที่จะใช้พิมพ์ ถ้าต้องมาไดคัตหางปลาก็เสียเวลามากแล้ว ซึ่งผมรู้กระบวนการส่วนนี้ดี ฉะนั้น ความเจ๋งในการถ่ายปลากัดสำหรับผมคือ ‘ถ่ายแล้วจบ’ ผมอาจศรัทธาการทำงานของช่างภาพสมัยก่อนที่ใช้กล้องฟิล์ม ซึ่งต้องอาศัยฝีมือจริงๆ ในมุมมองผม ช่างภาพที่ดีจะไม่จบงานด้วยการรีทัชครับ

เป้าหมายต่อไป

ผมอยากเอาภาพปลากัดลงในพอร์ชเลนกับพวกของใช้ในบ้าน ผมรู้สึกสนุก ท้าทาย และมีความสุข เพราะเหมือนเรากำลังก้าวไปอีกโลกที่ยังไม่เคยมีใครไป นอกจากนี้ ผมจะใช้ทุนส่วนตัวทำหนังสือปลากัดส่งให้มิวเซียมสัตว์น้ำทั่วโลก เพราะอยากให้คนรู้จักปลากัดมากขึ้น ผมโชคดีที่ครอบครัวสนับสนุนสิ่งที่ผมทำ

ตอนผมถ่ายปลากัดใหม่ๆ เพื่อนช่างภาพด้วยกันถามว่า ‘ถ่ายปลากัดแล้วได้อะไร’ ผมตอบไปว่า ‘ผมมีความสุขที่ได้ทำ ได้เหนื่อย และได้แก้ปัญหา’ ผมรู้สึกแบบนั้นจริงๆ อย่างเกล็ดปลากัดที่มองด้วยตาเปล่าอาจจะไม่เห็นแต่พอถ่ายภาพออกมาแล้วเห็น ผมอยากเอาไปทำลายผ้าม่านหรือเพนต์ลงบนเรือยอชต์ หรืออยากใช้ดีเทลความเป็นปลากัดไปตกแต่งโรงแรม แค่ได้คิดจินตนาการก็รู้สึกสนุกแล้ว เมื่อก่อนผมเป็นช่างภาพที่ทำงานตามโจทย์ แต่พอวางความเป็นช่างภาพมืออาชีพลง ผมรู้สึกอิสระกับการพาตัวเองสู่โลกกว้าง ได้ใช้ไอเดียความครีเอทสร้างสรรค์ผลงานออกมา

ผมไม่รู้หรอกว่า ตัวเองหรือปลากัดจะพาผมเดินทางไปถึงไหน รู้แต่เพียงว่า ผมจะตั้งใจและทำทุกอย่างให้เต็มที่ก็พอ