ชุมชนมุสลิมบ้านฮ่อ

เป็นชุมชนมุสลิมกลางเมืองเชียงใหม่ อยู่ในซอยเจริญประเทศ 1 ใกล้กับโครงการกาแลไนท์บาซาร์ คนเชียงใหม่ส่วนใหญ่รู้จักชุมชนนี้ในนามของ กาดบ้านฮ่อ หรือ กาดนัดจีนยูนาน หรือ ถนนฮาลาล เพราะทุกวันศุกร์ชุมชนจะเปิดตลาดนัดจำหน่ายอาหารฮาลาลและพืชผักสดๆ จากดอยอ่างขาง กลายเป็นจุดนัดพบของเหล่าแม่บ้าน และเป็นแหล่งท่องเที่ยวของเหล่านักเดินทางที่อยากมาชิมอาหาร และเรียนรู้วิถีชีวิตที่แตกต่างไปจากคนเมือง

เดินกาด กินอาหารจีนฮาลาล

กาดนัดจีนยูนาน เปิดทุกวันศุกร์ ตั้งแต่เช้ามืดประมาณ ตี 5 จนถึงประมาณเที่ยงวัน โดยเริ่มจากเป็นตลาดเล็กๆ ขายสินค้าให้พี่น้องชาวมุสลิมที่เดินทางมาทำละหมาดวันศุกร์ที่ มัสยิดเฮดายาตูลอิสลาม (มัสยิดบ้านฮ่อ) ซึ่งตั้งอยู่ฝั่งตรงข้าม และเปิดคู่กับชุมชนมานานกว่า 30 ปี จนกลายเป็นตลาดที่ชาวเชียงใหม่รู้จักกันดีในฐานะของแหล่งหาซื้อเนื้อคุณภาพดี เครื่องเทศ อาหารแห้ง และพืชผักผลไม้ตามฤดูกาล ทั้งยังเป็นแหล่งอาหารจีนฮาลาลรสชาติดั้งเดิม ฝีมือของชาวจีนฮ่อแท้ๆ

ถ้าได้เดินสำรวจตลาดอาจมีคำถามขึ้นมาว่า นี่คืออะไร? อย่างแผงขาย เนื้อน้ำค้าง หรือ เนื้อกังปา เนื้อเค็มในแบบของชาวจีนยูนานหรือเป็นการถนอมเนื้อสัตว์แบบหนึ่ง โดยจะนำเนื้อไปหมักเกลือให้ทั่ว ทิ้งไว้ในอุณหภูมิห้อง 1-2 คืน หลังจากนั้นจะนำไปหมักเครื่องเทศแล้วนำไปแขวนไว้ในที่สูง เพื่อให้แสงแดดกับน้ำค้างช่วยถนอมเนื้อให้กลายเป็นเนื้อแห้ง มีรสเค็มเข้มข้น หอมสมุนไพร และสามารถเก็บไว้กินได้นานแรมปี

อีกร้านอาจจะเป็น ข้าวแรมฟืนร้อน ตัวแป้งทำมาจากถั่ว นำมาโม่และหมักทิ้งไว้จนจับตัวกันเป็นก้อน หั่นเป็นก้อนพอดีคำ ราดด้วยน้ำซุปใส กินแกล้มกับผักดอง หรือร้าน ก๋วยเตี๋ยวยูนาน เส้นก๋วยเตี๋ยวทำมาจากข้าว ราดด้วยน้ำซุปใส ใส่เนื้อ และผักดอง ซึ่งเมนูนี้เองที่ชาวเชียงใหม่นำไปดัดแปลงด้วยการใส่กะทิ แล้วใช้เส้นบะหมี่แบนแทนเส้นแป้งสีขาว และเรียกมันว่า ข้าวซอย ซึ่งได้กลายเป็นอาหารเหนือที่ใครไปเชียงใหม่แล้วต้องกิน

ทุกเช้าวันศุกร์กาดนัดจีนยูนานจะคึกคัก มีชีวิตชีวา แต่ท่ามกลางบรรยากาศผู้คนและแผงค้า ที่นี่ยังเป็นพื้นที่ประวัติศาสตร์เพราะเป็นที่ตั้งของบ้านโบราณอายุร้อยปี ที่สามารถบอกเล่าเรื่องราวของชุมชนแห่งนี้

ชุมชนจีนมุสลิมโบราณ

บ้านไม้โบราณหลังใหญ่ตั้งอยู่กลางตลาด ปัจจุบันถูกปิดไว้ไม่มีคนอาศัย แต่ในอดีตเคยเป็นบ้านของคหบดีเมืองเชียงใหม่นามว่า ท่านขุนชวงเลียง วงศ์ลือเกียรติ หรือนามเดิม เจิ้งชงหลิ่ง เป็นพ่อค้าชาวจีนยูนาน ผู้นับถือศาสนาอิสลาม ท่านได้เดินทางนำสินค้าเข้ามาค้าขายผ่านสิบสองปันนา เชียงตุง และเข้าสู่จังหวัดเชียงใหม่ในสมัยเจ้าอินทวโรรสสุริยวงษ์ ผู้ครองเมืองเชียงใหม่ ซึ่งตรงกับสมัยรัชกาลที่ 5 (พื้นที่ตั้งของกาดนัดจีนยูนานก็เป็นที่ดินของท่านขุนด้วย)

ตั้งแต่เวลานั้น มีชาวจีนที่อาศัยอยู่ในมณฑลยูนาน ทางตอนใต้ของสาธารณรัฐประชาชนจีน เดินทางเป็นกองคาราวานนำม้าและลาบรรทุกสินค้าเข้ามาค้าขายทางภาคเหนือของไทยเป็นจำนวนมาก และได้ปักหลักกลายเป็นชุมชนมุสลิมกระจายอยู่ในเชียงใหม่ หนึ่งในนั้นก็คือ ชุมชนมุสลิมบ้านฮ่อ จึงไม่ต้องสงสัยว่าทำไมบ้านฮ่อถึงเป็นชาวมุสลิมหน้าจีน ก็เพราะบรรพบุรุษของพวกเขาเป็นชาวจีนยูนานหรือจีนฮ่อนั่นเอง

นอกจากกาดนัดจีนยูนานที่มีขึ้นทุกวันศุกร์เพียงแค่ไม่กี่ชั่วโมง คนที่สนใจอยากเดินเรียนรู้ชุมชนอย่างลึกซึ้งสามารถติดต่อไปที่ สมาคมท่องเที่ยวฮาลาลไทย สมาคมที่เกิดขึ้นจากการรวมตัวกันของชาวมุสลิมในเชียงใหม่ เริ่มขึ้นจากการเป็นชมรมเล็กๆ ในปี 2560 ก่อนจะจัดตั้งเป็นสมาคมและทำงานอย่างจริงจังในระดับจังหวัด โดยมีความพยายามที่จะเชื่อมโยงเส้นทางท่องเที่ยวชุมชนมุสลิมในภาคเหนือ และมีเป้าหมายไปไกลถึงระดับประเทศเพื่อให้ประเทศไทยเป็นจุดหมายปลายทางของชาวมุสลิมทั่วโลก

สมาคมท่องเที่ยวฮาลาลไทยมีสำนักงานอยู่ในชุมชนบ้านฮ่อ ใกล้ๆ กับมัสยิดเฮดายาตูลอิสลาม สามารถติดต่อหาไกด์ท้องถิ่นเพื่อพาไปเรียนรู้ชุมชน หรือหากเป็นนักเดินทางแบบหมู่คณะ สามารถติดต่อทำกิจกรรมเรียนทำอาหารจีนฮาลาลได้

ถ้าเบื่อคาเฟ่ หรืออยากเทสวนดอกไม้ เชียงใหม่ทริปหน้าลองเปลี่ยนไปเดินกาดนัดจีนยูนาน และลองสังเกตเรียนรู้วิถีชาวจีนมุสลิมผ่านคนและอาหาร เพื่อสัมผัสตัวตนของเมืองที่รวมความหลากหลายทางวัฒนธรรมและผู้คนเข้าไว้ด้วยกัน