เริ่มต้นใหม่ได้ ไม่มีคำว่าสาย

“ช่วงที่ไม่ค่อยออกไปไหนก็นั่งอ่านหนังสือ มันเป็นช่วงเวลาหนึ่งของชีวิตที่เราแฮปปี้นะ” โอ๊บระลึกความหลังสมัยเด็ก บ้านเกิดอยู่จังหวัดสตูล เขาโตมากับพ่อที่ติดหนังสือพิมพ์กับแม่ผู้สะสมนิตยสาร ‘สตรีสาร’ โอ๊บเล่าว่าในบ้านมีอะไรให้อ่านก็อ่านหมด ทั้งวรรณกรรมไทยและวรรณกรรมแปลอย่าง ‘ล่องไพร’ และ ‘จินตนาการไม่รู้จบ’ (NeverEnding Story)

สตูลเป็นจังหวัดเล็กๆ คนสมัยนั้นมุ่งหน้าสู่หาดใหญ่เพื่อจับจ่ายใช้สอยกันเป็นปกติ และนั่นคือเวลาที่โอ๊บออกไปสำรวจโลกภายนอก แต่ก็มิวายได้สำรวจโลกของหนังสืออย่างใกล้ชิดกว่าเดิม เพราะพ่อแม่ของเขาจะปล่อยลูกทั้งสามไว้ร้านหนังสืออิสระระหว่างทำธุระ นิสัยรักการอ่านติดตัวโอ๊บตั้งแต่นั้นมา

พอพ้นวัยมัธยม โอ๊บเข้าเรียนที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ คณะนิติศาสตร์ โดยเจ้าตัวรวมถึงครอบครัวไม่ได้คาดคิดเอาไว้เลยแม้แต่น้อย

“อันดับสุดท้ายเลือกนิติศาสตร์ ธรรมศาสตร์ไว้กันเหนียว ซึ่งมันกลับหัวกลับหาง ไม่เหมือนคนอื่นที่เลือกธรรมศาสตร์ไว้อันดับต้นๆ และเพื่อนเน้นสมัครแพทย์ วิศวะฯ หรือไม่ก็อุตสาหกรรมเกษตร

สังคมในตอนนั้นมีแต่การแข่งขัน ช่วง 13 วันก่อนเอนทรานซ์ ผมเปลี่ยนจากวิศวะฯ ไปติวสถาปัตย์ ตอนแรกทางบ้านประเมินว่า ผมจะเอนทรานซ์ไม่ติดเลย ผลปรากฏว่าคะแนนสถาปัตย์ผมต่ำ แล้วไปติดอันดับสุดท้าย”

โอ๊บคือคนแรกของตระกูลที่ได้เข้าเรียนธรรมศาสตร์ เรื่องนี้ทำเอาญาติผู้ใหญ่ทั้งฝั่งพ่อและแม่ตกใจปนยินดี พอเข้าเรียนก็เข้าแก๊งเด็กหอที่เป็นเด็กต่างจังหวัดเหมือนกันเลยเรียนจบมาได้ แต่โอ๊บก็สารภาพว่าเขาชอบอ่านหนังสือประเภทอื่นอย่าง National Geographic มากกว่าหนังสือเรียน

โอ๊บเรียนต่อปริญญาโทตามความคาดหวังของทางบ้าน โดยเรียนไปด้วยทำงานไปด้วย แต่การค้าระหว่างประเทศไม่ใช่ทางจึงลาออก แล้วไปบวชอยู่กับวัดป่าในจังหวัดสุรินทร์เป็นเวลา 3 เดือน พอกลับมากรุงเทพฯ คราวนี้เลือกเรียนกฎหมายมหาชน แต่ชีวิตการทำงานดันเจอแต่ทางตัน โอ๊บเลยตัดสินใจครั้งใหญ่ ลาออกทั้งจากงานและปริญญาโท

“ชีวิตมันยังไม่ใช่แบบที่เราต้องการ กว่าจะได้ทำสิ่งที่ชอบก็พ้นช่วงเวลาที่เหมาะสมไปแล้ว เลยตัดสินใจทิ้งหมดทุกอย่างแล้วเริ่มต้นใหม่”

ชีวิตนี้ฉันจะเป็นคนกำหนดเอง!

“เรามาคิดว่าหนึ่งชีวิตที่เราใช้ เราเคยมีความสุขกับอะไร เราเคยชอบอ่านหนังสือ แต่พอโตขึ้นก็อ่านเพื่อสอบ ไม่ได้อ่านเพราะอยากรู้หรือได้ใคร่ครวญกับมัน เราก็หลงลืมมันไป

หลังลาออกก็ไปเรียนขับรถ 1 เดือนแล้ววิ่งลงใต้เลย พอถึงหาดใหญ่ปุ๊บให้เพื่อนขับไปสตูลบ้านเกิด แล้วก็ไปดูร้านหนังสือบูคู ปัตตานี เพื่อดูว่าเราชอบจริงไหม”

หลังจากนั้นโอ๊บตะลอนดูร้านหนังสืออิสระตั้งแต่ใต้จรดเหนือ พร้อมเงินก้อนหนึ่งที่ได้จากทางบ้าน เขาประเมินทั้งร้านหนังสือและจังหวัดที่แวะไป เสาะหาถิ่นฐานใหม่ที่จะกลายเป็นบ้านในอนาคต แม้เหนื่อยและเสียดายโอกาสสะสมไอเดีย เพราะไม่ได้พูดคุยกับเจ้าของร้านแต่ละร้าน แต่จังหวะชีวิตก็เป็นไปตามที่เขาวางแผนเอง กระทั่งเส้นทางของโอ๊บมาลงเอย ณ จังหวัดขอนแก่น ด้วยความเหนื่อยล้าสะสมจากการเดินทาง และความเชื่อมั่นในขอนแก่นซึ่งเป็นเมืองมหาวิทยาลัยที่มีศักยภาพด้านเศรษฐกิจมาก

จากนั้น Wild Dog Bookshop ถือกำเนิดขึ้น มันเป็นห้องหัวมุมถนน ตั้งอยู่หลังโรงเรียนกัลยาณวัตร โรงเรียนมัธยมขนาดใหญ่ในจังหวัด แต่สุดท้ายร้านก็ไปไม่รอด เพราะค่าเช่าแพงบวกกับภาพลักษณ์ไม่สู้ร้านหนังสืออิสระดั้งเดิม 2-3 เจ้าที่เป็นตัวเลือกแรกๆ ของคนขอนแก่น

โอ๊บพยายามสร้างความสุขในความทรงจำขึ้นใหม่อีกครั้ง ร้าน Wild Dog Bookshop ในปัจจุบันเปิดมา 4 ปีแล้ว โดยช่วงเวลา 1 ปีก่อนหน้านั้น โอ๊บทำร้านเองคนเดียวตั้งแต่ติดฝ้า ทาสี ไม่เว้นแม้แต่ขุดดินมาถมรอบตัวบ้านซึ่งเคยมีน้ำล้อมรอบ

“ผมอยากปรับร้านให้เฟรนด์ลี่มากขึ้น มีพื้นที่ให้นั่งอ่าน พบปะผู้คนใหม่ๆ มันน่าจะเป็นพื้นที่รวมคนที่สนใจเรื่องเดียวกันได้”

จากใจคนชอบเข้าร้านหนังสืออย่างเรา การได้กรีดหนังสืออ่านเนื้อหาช่วงต้น อ่านคำโปรย เลือกปกภายใต้ความเงียบสงบและไม่เร่งรีบคือความเพลิดเพลินที่ยากจะหาสิ่งทดแทนได้ ร้านหนังสืออิสระที่มีพื้นส่วนกลางเลยเป็นเสมือนโอเอซิส และโอเอซิสที่กระจายตัวห่างจากเขตมหาวิทยาลัยออกมาจะช่วยให้นักอ่านเข้าถึงหนังสือง่ายขึ้นอย่างแน่นอน

“สิ่งสำคัญของร้านหนังสือคือหนังสือ และเสน่ห์ของร้านหนังสืออิสระอยู่ที่การคัดเลือกหนังสือ เจ้าของร้านควรบริหารเสน่ห์ร้านให้เชื้อเชิญผู้คนได้มากขึ้น”

สำหรับ Wild Dog Bookshop ซึ่งเต็มไปด้วยหนังสือการเมือง สารคดี และอื่นๆ นั้นยังไม่ตอบโจทย์ลูกค้าในวงกว้าง โอ๊บจึงวางแผนเพิ่มทุน ตั้งใจจะปรับหมวดหนังสือด้วยการซื้อหนังสือประเภทใหม่ๆ เข้าร้าน เขาอยากสนับสนุนนักอ่านที่มีอยู่แล้ว และหวังว่าร้านจะสร้างนักอ่านหน้าใหม่ด้วย

ทำในสิ่งที่ชอบ เดี๋ยวก็หาทางไปต่อได้เอง

บทบาทของร้านหนังสือไม่เพียงส่งเสริมการอ่าน มันขับเคลื่อนประเด็นทางสังคมก็ได้ หนึ่งในตัวอย่างที่โอ๊บพูดถึงคือ ฟิลาเดลเฟีย ร้านหนังสือในสวนดอกไม้ ร้านหนังสืออิสระประจำจังหวัดอุบลราชธานี ที่สนับสนุนพื้นที่จัดกิจกรรมหลากหลาย รวมถึงเสวนาในหัวข้อที่เกี่ยวกับการเมืองอยู่บ่อยครั้ง แต่การทำเช่นนั้นในขอนแก่นใช่ว่าจะง่าย

“ขอนแก่นมี Active Citizen ในประเด็นต่างๆ เยอะ และในปัจจุบันหนังสือไม่ใช่สิ่งผูกขาดความรู้ ผู้คนที่สนใจประเด็นต่างๆ ในพื้นที่ก็มีทั้งเจ้าของร้านกาแฟ เจ้าของร้านพิซซ่า

Book Club ในขอนแก่นส่วนใหญ่ก็มีจุดประสงค์เกี่ยวเนื่องกับประเด็นทางการเมืองหรือสังคมอย่างปาเลสไตน์-อิสราเอล แล้วผมมองว่าธีมสืบสวนสอบสวนก็น่าสนใจ มันมีฐานคนอ่านอยู่ แต่ยังไม่เห็นใครทำ”

แม้พื้นฐานไม่ค่อยอ่านนิยายสืบสวนสอบสวน แต่โอ๊บก็ลองซื้อหนังสือประเภทนี้มาอ่านเพื่อเข้าใจลูกค้า และหากกิจกรรมนี้ได้ไฟเขียว ไม่แน่ Wild Dog Bookshop อาจได้สะท้อนเสียงนักอ่านให้ดังขึ้น ดึงดูดผู้คนเข้ามาที่ร้าน กลายเป็นคอมมูนิตี้นักอ่านตามที่ตั้งใจไว้ แถมยังฉีกประเด็นและเพิ่มความลุ้นระทึก มีแนวโน้มว่าจะดึงนักอ่านรุ่นเยาว์ได้ไม่แพ้ร้านหนังสือเจ้าดังของจังหวัด

“สมจริง โชคดีที่เขามีพื้นที่ใน Columbo craft village ซึ่งจัดกิจกรรมสม่ำเสมอ อยู่ใกล้มหาวิทยาลัย เด็กไปมาได้ง่าย แต่ก็ต้องเข้าใจว่าสมจริงหรือแม้แต่ Columbo Craft Village สู้มาเยอะ ช่วงเริ่มต้นของบ้านเงียบเหงามาก ที่ผมพูดว่าโชคดี ในโชคดีนั้นมีน้ำตาอยู่เยอะพอสมควร ผมเชื่ออย่างนั้น”

พื้นที่รวมร้านคราฟต์ดังกล่าวชวนนักร้องมาจัดคอนเสิร์ตและเปิดบ้านให้คนมาตั้งแผงขายของอยู่บ่อยๆ พอคนไปถึงตรงนั้นแล้วการจะเดินต่ออีกไม่กี่ก้าวไปเลือกหยิบหนังสือสักเล่มจึงไม่ยาก

บทเรียนจากร้านหนังสือรุ่นพี่คือขอนแก่นเป็นเมืองมหาอีเวนต์ โอ๊บก็เคยจัดดนตรีหลังร้าน แต่ทำคนเดียวก็เหนื่อย แถมยังขาดทุน 1,000 บาท อีเวนต์ของร้านจึงเว้นว่างไป และในอนาคตอาจฉายหนังแทน

“ทุกพื้นที่มีประวัติศาสตร์การต่อสู้” โอ๊บย้ำ

ประเด็นหนึ่งที่น่าทึ่งคือการเดินทางของ Wild Dog Bookshop ช่างยาวนานและยังไม่มีวี่แววจะลงตัว หากย้อนไปไกลกว่านั้นก็ต้องบอกว่าโอ๊บสู้มานานไม่แพ้กัน จากความชอบเล็กๆ ของเด็กสตูลต่อยอดเป็นร้านหนังสืออิสระเล็กๆ ใจกลางเมืองขอนแก่น โดยผลลัพธ์นี้เป็นผลจาก ‘ชีวิตที่เลือกเอง’

ตั้งแต่เปิดร้านมา โอ๊บเจอลูกค้าทั้งคนขอนแก่นและคนนอกพื้นที่ซึ่งมาตามรอยกูเกิล ทั้งวัยมัธยม มหาวิทยาลัย และผู้ใหญ่ น่าเสียดายที่หนังสือในร้านยังไม่ครอบคลุมความต้องการของลูกค้าหลายประเภท โอ๊บเคยบอกลูกค้าคนหนึ่งไว้ว่า

“ฝากติดตามเพจหน่อยแล้วกัน หลังบริหารจัดการร้านได้ดีขึ้นก็จะมีหนังสือแนวอื่นมาให้เลือกครับ”