Why not = Possible

“ตรงนั้นคือโรงแรม นั่นคืออาคารอพาร์ตเมนต์ แล้วก็มีร้านค้าตรงนั้นด้วย”

“คุณกำลังจะเปลี่ยนโฉมหน้าแอลเออีกครั้งงั้นหรือ?”

“..Why not?”

ถ้าไม่เคยเห็นผลงานของสถาปนิกวัย 93 ปี ผู้มีนามว่า แฟรงก์ เกห์รี (Frank Gehry) มาก่อน คนฟังอย่างเราๆ ก็อาจนึกกังขาว่าเหตุใด บิลล์ เวต์เทเกอร์ (Bill Whitaker) ผู้สื่อข่าวดังจากรายการ 60 Minutes แห่งสถานีโทรทัศน์ CBS สหรัฐอเมริกาถึงเอ่ยถามเกห์รีกลับไปแบบนั้น แต่ถ้าคุณรู้จักเกห์รีและได้ยินคำตอบเนิบๆ ว่า “Why not?” สิ่งเดียวที่คุณจะอยากทำหลังจากนั้นคือตั้งตารอดูผลงานชิ้นใหม่ของสถาปนิกวัย 93 ปี ผู้ซึ่งไม่มีกฎและขนบใดมาขวางกั้นจินตนาการของเขาได้

แฟรงก์ เกห์รี คือใคร?…เขาคือสถาปนิกเจ้าของผลงานระดับไอคอนิกที่เปลี่ยนเส้นขอบฟ้าในหลายเมืองใหญ่ทั่วโลกให้ตระการตาน่าจดจำ พิพิธภัณฑ์กุกเกนไฮม์ บิลเบา (Guggenheim Bilbao) ประเทศสเปน ที่ตัวอาคารภายนอกห่อหุ้มด้วยไทเทเนียมซึ่งจะสะท้อนล้อแสงแตกต่างไปในแต่ละช่วงเวลา คือหนึ่งในผลงานของเกห์รีที่กลายเป็นปรากฏการณ์ในวงการสถาปัตยกรรมสมัยใหม่ ได้รับยกย่องให้เป็นงานออกแบบทางสถาปัตยกรรมที่สำคัญที่สุดนับแต่ทศวรรษที่ 1980 เป็นต้นมา แม้แต่ ฟิลิป จอห์นสัน (Philip Johnson) สถาปนิกระดับปรมาจารย์และผู้บุกเบิกสถาปัตยกรรมสมัยใหม่แห่งคริสต์ศตวรรษที่ 20 เมื่อแรกเห็นกุกเกนไฮม์ บิลเบา ยังตะลึงงัน และที่สุดถึงกับร่ำไห้ด้วยความรู้สึกท่วมท้นที่เกห์รีพางานออกแบบสถาปัตยกรรมไปได้ไกลและยิ่งใหญ่กว่าที่ใครจะจินตนาการถึง

และนี่คือ 10 ผลงานของเขาซึ่งเราคัดมาให้ชื่นชม ทุกแห่งล้วนเป็นผลึกความคิดที่โลกต้องจดจำ

Guggenheim Bilbao, Spain

พิพิธภัณฑ์ศิลปะสมัยใหม่และศิลปะร่วมสมัย กุกเกนไฮม์ บิลเบา ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำ Nervion เมืองบิลเบา ประเทศสเปน ได้รับการยกย่องทันทีเมื่อเปิดตัวในปี 1997 ว่าเป็นสิ่งกำหนด ‘ช่วงเวลาอันสำคัญของวัฒนธรรมด้านการออกแบบสถาปัตยกรรม’ และสร้างปรากฏการณ์บิลเบา (Bilbao Effect) ที่ดังไปทั่วโลก ไม่เพียงเกห์รีจะสร้างแลนด์มาร์กขนาดมหึมาที่สั่นสะเทือนวงการสถาปัตยกรรม แต่ผลงานนี้ยังพาความเปลี่ยนแปลงมหาศาลมาสู่เมืองบิลเบา ทั้งในมิติเศรษฐกิจ สังคม ศิลปวัฒนธรรม ตลอดจนการท่องเที่ยว

เกห์รีใช้เทคโนโลยีซอฟต์แวร์ที่ผลิตขึ้นสำหรับอุตสาหกรรมการบินมาช่วยคำนวณความถูกต้องแม่นยำในการสร้างอาคารซึ่งมีไทเทเนียมเป็นวัสดุหลักห่อหุ้มด้านนอก เขาออกแบบรูปทรงอาคารให้คดโค้งเพื่อให้พื้นผิวแต่ละเหลี่ยมมุมล้อกับแสงที่ส่องมากระทบ เกห์รีบอกว่า “เมื่อคุณไปที่กุกเกนไฮม์ บิลเบา คุณจะเห็นว่าแสงเล่นกับตัวอาคารที่ห่อหุ้มด้วยไทเทเนียม โดยเฉพาะวันฟ้าหม่น วันแบบที่คุณอยากได้แสงมาสร้างความอบอุ่น นั่นแหละ จู่ๆ อาคารก็เหมือนจะส่องแสงเรืองรองออกมา”

Walt Disney Concert Hall, Los Angeles, California

แม้จะเกิดที่โตรอนโต ประเทศแคนาดา แต่ลอสแอนเจลิสคือบ้านและเมืองที่เกห์รีก่อร่างสร้างอาชีพ ผลงานชิ้นโบว์แดงสำหรับเมืองที่เปรียบเหมือนบ้านของเขานี้ออกแบบเสร็จตั้งแต่ปี 1989 แต่กว่าจะสร้างเสร็จและเผยโฉมกลายเป็นแลนด์มาร์กสำคัญของเมืองลอสแอนเจลิสก็เข้าสู่ปี 2003 แล้ว อย่างไรก็ตามผู้คนต่างเห็นตรงกันว่าคุ้มค่าแก่การรอคอย อาคารหลังนี้สะท้อนถึงความหลงใหลยาวนานของเกห์รีด้านการเดินเรือ โครงสร้างภายนอกดูพลิ้วไหวทั้งที่ประกอบสร้างจากเหล็กกล้า

Gehry House, Santa Monica, California

จุดเริ่มต้นที่ทำให้เกห์รีโด่งดังระดับสากลเกิดขึ้นเมื่อเขาพลิกโฉมบ้านตัวเองที่ซานตา โมนิกาในปี 1978 จากบ้านธรรมดาให้กลายเป็นบ้านสไตล์ใหม่ที่เพื่อนบ้านงงจัด เกห์รีหยิบเอาวัสดุและส่วนประกอบต่างๆ ของบ้านอเมริกันที่หน้าตาดูไม่ค่อยจะโสภานัก เช่น รั้วตาข่ายลวด แผ่นสังกะสีลอน ไม้อัด มาใช้เป็นของประดับ ใช่ คุณอ่านไม่ผิด เกห์รีตกแต่งบ้านด้วยวัสดุอุตสาหกรรมพวกนั้นแหละ เขาเคยพูดถึงรั้วลวดพวกนี้ว่า “โดยส่วนตัวแล้วผมเกลียดรั้วตาข่ายลวด แต่ที่ผมต้องไปยุ่งกับมันก็เพราะมันถูกใช้อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ในอาคารของผม…ก็ถ้าคุณเอาชนะมันไม่ได้ คุณก็แค่ต้องทำตัวเป็นพวกเดียวกับมันน่ะนะ”

Barcelona Fish, Spain

ประติมากรรรมรูปปลาขนาดมหึมาตั้งอยู่ริมฝั่งน้ำเมืองบาร์เซโลนา ประเทศสเปน ทำหน้าที่เป็นแลนด์มาร์กของหมู่บ้านโอลิมปิกส์ประจำปี 1992 ทั้งยังเป็นหมุดหมายสำคัญของสตูดิโอสถาปนิกของเกห์รีที่นำเทคโนโลยีซอฟต์แวร์การออกแบบการบินสามมิติมาช่วยให้งานออกแบบสถาปัตยกรรมเป็นจริงได้ดั่งจินตนาการ และยังแสดงถึง ‘ปลา’ แรงบันดาลใจของเกห์รีซึ่งมักจะแฝงอยู่ในแทบทุกงานของเขา ทรวดทรงอ่อนโค้งขณะปลากำลังว่ายน้ำคือความเคลื่อนไหวที่นำมาซึ่งความรู้สึก ดังที่เกห์รีเคยกล่าวไว้ “คุณจะทำยังไงให้อาคารใหญ่โตมโหฬารมันมีอารมณ์ ​มีความรู้สึก สิ่งที่จะช่วยได้คือความเคลื่อนไหว”

Dancing House, Prague, Czech Republic

บางครั้งเกห์รีก็ใส่ความขี้เล่นเข้าไปในตึกที่เขาออกแบบดังปรากฏที่ตึกสำนักงานบริษัทประกันภัยสัญชาติดัชต์ Nationale-Nederlanden ตั้งอยู่ที่เมืองปราก ประเทศสาธารณรัฐเช็ก รูปทรงตึกเหมือนหญิงสาวเอวอ่อนเอนซบชายหนุ่มผึ่งผาย ผู้คนรู้จักตึกนี้ในนาม เฟร็ดและจินเจอร์ (Fred & Ginger) คู่เต้นรำชื่อก้องโลก เกห์รีออกแบบอาคารนี้ร่วมกับสถาปนิกท้องถิ่น วลาโด มิลูนิก (Vlado Milunic)

MoPOP Museum of POP Culture, Seattle, Washington

เมื่อแรกจัดตั้งมุ่งเน้นเป็นพิพิธภัณฑ์ที่เกี่ยวกับดนตรีเป็นหลัก เกห์รีออกแบบโครงสร้างที่ทำให้นึกถึงดนตรีร็อกแอนด์โรล เขาซื้อกีตาร์ไฟฟ้าหลายตัวและจับมันแยกชิ้นเพื่อใช้เป็นส่วนประกอบโมเดลอาคารรุ่นแรกๆ เกห์รีเนรมิตโลหะให้เหมือนผ้าที่กำลังพลิ้วไหวห่อหุ้มตัวอาคารภายนอก และใช้สีสันสดใสสื่อถึงพลังและความลื่นไหลในโลกแห่งดนตรี ปัจจุบัน MoPOP เป็นพิพิธภัณฑ์จัดแสดงป็อปคัลเจอร์ร่วมสมัยในมิติหลากหลายไม่ได้จำกัดเพียงดนตรีเท่านั้น

Lou Ruvo Center, Las Vegas, Nevada

ศูนย์ศึกษาและวิจัยโรคทางสมองที่ลาสเวกัส รัฐเนวาดา​ เกห์รีบิดโค้งเหล็กกล้าให้อาคารดูคล้ายเคลื่อนไหวเป็นรูปทรงพิลึกพิลั่น ส่วนโถงภายในนั้นก็ล้ำไม่ยิ่งหย่อนไปกว่ากัน ผนังด้านในเจาะช่องหน้าต่างจำนวน 199 บานบิดโค้งตามรูปทรงอาคารภายนอก ใครมาที่นี่แล้วกลับออกไปแบบไร้ความทรงจำเห็นจะไม่มี

8 Spruce Street, New York

ตึกระฟ้า 76 ชั้น บนถนนสปรูซหมายเลข 8 นิวยอร์ก รั้งตำแหน่งอาคารที่สูงที่สุดทางฝั่งตะวันตกของเกาะแมนฮัตตันเมื่อครั้งเปิดตัวในปี 2011 โครงสร้างเป็นคอนกรีตเสริมเหล็ก เกห์รีเนรมิตตัวอาคารด้านนอกให้ดูคล้ายมีระลอกคลื่นกำลังพลิ้วไหวได้อย่างน่าทึ่ง

Fondation Louis Vuitton, Paris, France

ก่อสร้างเสร็จในปี 2014 วางตัวเป็นหอศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย ตั้งตระหง่านอยู่ในสวนสาธารณะ Bois de Boulonge กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส รูปทรงอาคารได้แรงบันดาลใจส่วนหนึ่งจากเรือนกระจกซึ่งเคยตั้งอยู่ในพื้นที่นี้มาก่อน ขณะเดียวกันก็เหมือนเรือลำใหญ่ที่มี ‘ใบเรือกระจก’ 12 ใบห่อหุ้มอาคารคอนกรีตด้านในซึ่งเกห์รีเรียกมันว่า ‘ภูเขาน้ำแข็ง’

Luma Arles, France

หอศิลป์ Luma Arles สูง 56 เมตร ตั้งตระหง่านอยู่ที่เมืองอาร์ล ประเทศฝรั่งเศส อาคารด้านหน้าถูกหุ้มด้วยแผ่นเหล็กกล้า 11,000 แผ่น จัดวางแบบเหลี่ยมมุมดูคล้ายไม่เป็นระเบียบ ซึ่งจะส่องประกายในเฉดสีที่แตกต่างขึ้นอยู่กับแสงอาทิตย์แต่ละช่วงเวลา เกห์รีตั้งใจให้อาคารส่วนบนกระตุ้นให้คนนึกถึงภาพเขียน Starry Night โดยวินเซนต์​ แวนโกะห์ ศิลปินชาวดัชต์ ส่วนฐานด้านล่างเป็นอาคารกระจกทรงกระบอกซึ่งได้แรงบันดาลใจจากรูปทรงของโรงมหรสพและอัฒจันทร์ชมการแสดงสมัยโรมันที่พบทางตอนใต้ของเมืองอาร์ล

อ้างอิง
https://www.foga.com/
https://achievement.org/achiever/frank-gehry/
http://www.pritzkerprize.com/laureates/1989/bio.html
https://charlierose.com/videos/25076
https://www.vanityfair.com/culture/2010/08/architecture-survey-201008?currentPage=all
https://www.architecturaldigest.com/gallery/best-of-frank-gehry-slideshow
https://www.theguardian.com/artanddesign/2017/oct/01/bilbao-effect-frank-gehry-guggenheim-global-craze
https://www.dezeen.com/2021/03/15/luma-arles-frank-gehry-aluminium-tower-france/#
https://www.luma.org
https://www.youtube.com/watch?v=GgVXsHcQB
https://www.youtube.com/watch?v=RpzGuw1tZ
https://www.gqthailand.com/culture/article/india-mahdavi-x-hmhome
https://www.style-stay.com/story/frank-gehry
https://icom.museum/en/
https://www.mopop.org