Why not = Possible

“ตรงนั้นคือโรงแรม นั่นคืออาคารอพาร์ตเมนต์ แล้วก็มีร้านค้าตรงนั้นด้วย”

“คุณกำลังจะเปลี่ยนโฉมหน้าแอลเออีกครั้งงั้นหรือ?”

“..Why not?”

ถ้าไม่เคยเห็นผลงานของสถาปนิกผู้มีนามว่า แฟรงก์ เกห์รี (Frank Gehry) มาก่อน คนฟังอย่างเราๆ ก็อาจนึกกังขาว่าเหตุใด บิลล์ เวต์เทเกอร์ (Bill Whitaker) ผู้สื่อข่าวดังจากรายการ 60 Minutes แห่งสถานีโทรทัศน์ CBS สหรัฐอเมริกาถึงเอ่ยถามเกห์รีกลับไปแบบนั้น แต่ถ้าคุณรู้จักเกห์รีและได้ยินคำตอบเนิบๆ ว่า “Why not?” สิ่งเดียวที่คุณจะอยากทำหลังจากนั้นคือตั้งตารอดูผลงานชิ้นใหม่ของสถาปนิกวัย 93 ปี ผู้ซึ่งไม่มีกฎและขนบใดมาขวางกั้นจินตนาการของเขาได้

แฟรงก์ เกห์รี คือใคร?…เขาคือสถาปนิกเจ้าของผลงานระดับไอคอนิกที่เปลี่ยนเส้นขอบฟ้าในหลายเมืองใหญ่ทั่วโลกให้ตระการตาน่าจดจำ พิพิธภัณฑ์กุกเกนไฮม์ บิลเบา (Guggenheim Bilbao) ประเทศสเปน ที่ตัวอาคารภายนอกห่อหุ้มด้วยไทเทเนียมซึ่งจะสะท้อนล้อแสงแตกต่างไปในแต่ละช่วงเวลา คือหนึ่งในผลงานของเกห์รีที่กลายเป็นปรากฏการณ์ในวงการสถาปัตยกรรมสมัยใหม่ ได้รับยกย่องให้เป็นงานออกแบบทางสถาปัตยกรรมที่สำคัญที่สุดนับแต่ทศวรรษที่ 1980 เป็นต้นมา แม้แต่ ฟิลิป จอห์นสัน (Philip Johnson) สถาปนิกระดับปรมาจารย์และผู้บุกเบิกสถาปัตยกรรมสมัยใหม่แห่งคริสต์ศตวรรษที่ 20 เมื่อแรกเห็นกุกเกนไฮม์ บิลเบา ยังตะลึงงัน และที่สุดถึงกับร่ำไห้ด้วยความรู้สึกท่วมท้นที่เกห์รีพางานออกแบบสถาปัตยกรรมไปได้ไกลและยิ่งใหญ่กว่าที่ใครจะจินตนาการถึง

และนี่คือ 10 ผลงานของเขาซึ่งเราคัดมาให้ชื่นชม ทุกแห่งล้วนเป็นผลึกความคิดที่โลกต้องจดจำ

Guggenheim Bilbao, Spain

พิพิธภัณฑ์ศิลปะสมัยใหม่และศิลปะร่วมสมัย กุกเกนไฮม์ บิลเบา ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำ Nervion เมืองบิลเบา ประเทศสเปน ได้รับการยกย่องทันทีเมื่อเปิดตัวในปี 1997 ว่าเป็นสิ่งกำหนด ‘ช่วงเวลาอันสำคัญของวัฒนธรรมด้านการออกแบบสถาปัตยกรรม’ และสร้างปรากฏการณ์บิลเบา (Bilbao Effect) ที่ดังไปทั่วโลก ไม่เพียงเกห์รีจะสร้างแลนด์มาร์กขนาดมหึมาที่สั่นสะเทือนวงการสถาปัตยกรรม แต่ผลงานนี้ยังพาความเปลี่ยนแปลงมหาศาลมาสู่เมืองบิลเบา ทั้งในมิติเศรษฐกิจ สังคม ศิลปวัฒนธรรม ตลอดจนการท่องเที่ยว

เกห์รีใช้เทคโนโลยีซอฟต์แวร์ที่ผลิตขึ้นสำหรับอุตสาหกรรมการบินมาช่วยคำนวณความถูกต้องแม่นยำในการสร้างอาคารซึ่งมีไทเทเนียมเป็นวัสดุหลักห่อหุ้มด้านนอก เขาออกแบบรูปทรงอาคารให้คดโค้งเพื่อให้พื้นผิวแต่ละเหลี่ยมมุมล้อกับแสงที่ส่องมากระทบ เกห์รีบอกว่า “เมื่อคุณไปที่กุกเกนไฮม์ บิลเบา คุณจะเห็นว่าแสงเล่นกับตัวอาคารที่ห่อหุ้มด้วยไทเทเนียม โดยเฉพาะวันฟ้าหม่น วันแบบที่คุณอยากได้แสงมาสร้างความอบอุ่น นั่นแหละ จู่ๆ อาคารก็เหมือนจะส่องแสงเรืองรองออกมา”

Walt Disney Concert Hall, Los Angeles, California

แม้จะเกิดที่โตรอนโต ประเทศแคนาดา แต่ลอสแอนเจลิสคือบ้านและเมืองที่เกห์รีก่อร่างสร้างอาชีพ ผลงานชิ้นโบว์แดงสำหรับเมืองที่เปรียบเหมือนบ้านของเขานี้ออกแบบเสร็จตั้งแต่ปี 1989 แต่กว่าจะสร้างเสร็จและเผยโฉมกลายเป็นแลนด์มาร์กสำคัญของเมืองลอสแอนเจลิสก็เข้าสู่ปี 2003 แล้ว อย่างไรก็ตามผู้คนต่างเห็นตรงกันว่าคุ้มค่าแก่การรอคอย อาคารหลังนี้สะท้อนถึงความหลงใหลยาวนานของเกห์รีด้านการเดินเรือ โครงสร้างภายนอกดูพลิ้วไหวทั้งที่ประกอบสร้างจากเหล็กกล้า

Gehry House, Santa Monica, California

จุดเริ่มต้นที่ทำให้เกห์รีโด่งดังระดับสากลเกิดขึ้นเมื่อเขาพลิกโฉมบ้านตัวเองที่ซานตา โมนิกาในปี 1978 จากบ้านธรรมดาให้กลายเป็นบ้านสไตล์ใหม่ที่เพื่อนบ้านงงจัด เกห์รีหยิบเอาวัสดุและส่วนประกอบต่างๆ ของบ้านอเมริกันที่หน้าตาดูไม่ค่อยจะโสภานัก เช่น รั้วตาข่ายลวด แผ่นสังกะสีลอน ไม้อัด มาใช้เป็นของประดับ ใช่ คุณอ่านไม่ผิด เกห์รีตกแต่งบ้านด้วยวัสดุอุตสาหกรรมพวกนั้นแหละ เขาเคยพูดถึงรั้วลวดพวกนี้ว่า “โดยส่วนตัวแล้วผมเกลียดรั้วตาข่ายลวด แต่ที่ผมต้องไปยุ่งกับมันก็เพราะมันถูกใช้อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ในอาคารของผม…ก็ถ้าคุณเอาชนะมันไม่ได้ คุณก็แค่ต้องทำตัวเป็นพวกเดียวกับมันน่ะนะ”

Barcelona Fish, Spain

ประติมากรรรมรูปปลาขนาดมหึมาตั้งอยู่ริมฝั่งน้ำเมืองบาร์เซโลนา ประเทศสเปน ทำหน้าที่เป็นแลนด์มาร์กของหมู่บ้านโอลิมปิกส์ประจำปี 1992 ทั้งยังเป็นหมุดหมายสำคัญของสตูดิโอสถาปนิกของเกห์รีที่นำเทคโนโลยีซอฟต์แวร์การออกแบบการบินสามมิติมาช่วยให้งานออกแบบสถาปัตยกรรมเป็นจริงได้ดั่งจินตนาการ และยังแสดงถึง ‘ปลา’ แรงบันดาลใจของเกห์รีซึ่งมักจะแฝงอยู่ในแทบทุกงานของเขา ทรวดทรงอ่อนโค้งขณะปลากำลังว่ายน้ำคือความเคลื่อนไหวที่นำมาซึ่งความรู้สึก ดังที่เกห์รีเคยกล่าวไว้ “คุณจะทำยังไงให้อาคารใหญ่โตมโหฬารมันมีอารมณ์ ​มีความรู้สึก สิ่งที่จะช่วยได้คือความเคลื่อนไหว”

Dancing House, Prague, Czech Republic

บางครั้งเกห์รีก็ใส่ความขี้เล่นเข้าไปในตึกที่เขาออกแบบดังปรากฏที่ตึกสำนักงานบริษัทประกันภัยสัญชาติดัชต์ Nationale-Nederlanden ตั้งอยู่ที่เมืองปราก ประเทศสาธารณรัฐเช็ก รูปทรงตึกเหมือนหญิงสาวเอวอ่อนเอนซบชายหนุ่มผึ่งผาย ผู้คนรู้จักตึกนี้ในนาม เฟร็ดและจินเจอร์ (Fred & Ginger) คู่เต้นรำชื่อก้องโลก เกห์รีออกแบบอาคารนี้ร่วมกับสถาปนิกท้องถิ่น วลาโด มิลูนิก (Vlado Milunic)

MoPOP Museum of POP Culture, Seattle, Washington

เมื่อแรกจัดตั้งมุ่งเน้นเป็นพิพิธภัณฑ์ที่เกี่ยวกับดนตรีเป็นหลัก เกห์รีออกแบบโครงสร้างที่ทำให้นึกถึงดนตรีร็อกแอนด์โรล เขาซื้อกีตาร์ไฟฟ้าหลายตัวและจับมันแยกชิ้นเพื่อใช้เป็นส่วนประกอบโมเดลอาคารรุ่นแรกๆ เกห์รีเนรมิตโลหะให้เหมือนผ้าที่กำลังพลิ้วไหวห่อหุ้มตัวอาคารภายนอก และใช้สีสันสดใสสื่อถึงพลังและความลื่นไหลในโลกแห่งดนตรี ปัจจุบัน MoPOP เป็นพิพิธภัณฑ์จัดแสดงป็อปคัลเจอร์ร่วมสมัยในมิติหลากหลายไม่ได้จำกัดเพียงดนตรีเท่านั้น

Lou Ruvo Center, Las Vegas, Nevada

ศูนย์ศึกษาและวิจัยโรคทางสมองที่ลาสเวกัส รัฐเนวาดา​ เกห์รีบิดโค้งเหล็กกล้าให้อาคารดูคล้ายเคลื่อนไหวเป็นรูปทรงพิลึกพิลั่น ส่วนโถงภายในนั้นก็ล้ำไม่ยิ่งหย่อนไปกว่ากัน ผนังด้านในเจาะช่องหน้าต่างจำนวน 199 บานบิดโค้งตามรูปทรงอาคารภายนอก ใครมาที่นี่แล้วกลับออกไปแบบไร้ความทรงจำเห็นจะไม่มี

8 Spruce Street, New York

ตึกระฟ้า 76 ชั้น บนถนนสปรูซหมายเลข 8 นิวยอร์ก รั้งตำแหน่งอาคารที่สูงที่สุดทางฝั่งตะวันตกของเกาะแมนฮัตตันเมื่อครั้งเปิดตัวในปี 2011 โครงสร้างเป็นคอนกรีตเสริมเหล็ก เกห์รีเนรมิตตัวอาคารด้านนอกให้ดูคล้ายมีระลอกคลื่นกำลังพลิ้วไหวได้อย่างน่าทึ่ง

Fondation Louis Vuitton, Paris, France

ก่อสร้างเสร็จในปี 2014 วางตัวเป็นหอศิลปวัฒนธรรมร่วมสมัย ตั้งตระหง่านอยู่ในสวนสาธารณะ Bois de Boulonge กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส รูปทรงอาคารได้แรงบันดาลใจส่วนหนึ่งจากเรือนกระจกซึ่งเคยตั้งอยู่ในพื้นที่นี้มาก่อน ขณะเดียวกันก็เหมือนเรือลำใหญ่ที่มี ‘ใบเรือกระจก’ 12 ใบห่อหุ้มอาคารคอนกรีตด้านในซึ่งเกห์รีเรียกมันว่า ‘ภูเขาน้ำแข็ง’

Luma Arles, France

หอศิลป์ Luma Arles สูง 56 เมตร ตั้งตระหง่านอยู่ที่เมืองอาร์ล ประเทศฝรั่งเศส อาคารด้านหน้าถูกหุ้มด้วยแผ่นเหล็กกล้า 11,000 แผ่น จัดวางแบบเหลี่ยมมุมดูคล้ายไม่เป็นระเบียบ ซึ่งจะส่องประกายในเฉดสีที่แตกต่างขึ้นอยู่กับแสงอาทิตย์แต่ละช่วงเวลา เกห์รีตั้งใจให้อาคารส่วนบนกระตุ้นให้คนนึกถึงภาพเขียน Starry Night โดยวินเซนต์​ แวนโกะห์ ศิลปินชาวดัชต์ ส่วนฐานด้านล่างเป็นอาคารกระจกทรงกระบอกซึ่งได้แรงบันดาลใจจากรูปทรงของโรงมหรสพและอัฒจันทร์ชมการแสดงสมัยโรมันที่พบทางตอนใต้ของเมืองอาร์ล

อ้างอิง
https://www.foga.com/
https://achievement.org/achiever/frank-gehry/
http://www.pritzkerprize.com/laureates/1989/bio.html
https://charlierose.com/videos/25076
https://www.vanityfair.com/culture/2010/08/architecture-survey-201008?currentPage=all
https://www.architecturaldigest.com/gallery/best-of-frank-gehry-slideshow
https://www.theguardian.com/artanddesign/2017/oct/01/bilbao-effect-frank-gehry-guggenheim-global-craze
https://www.dezeen.com/2021/03/15/luma-arles-frank-gehry-aluminium-tower-france/#
https://www.luma.org
https://www.youtube.com/watch?v=GgVXsHcQB
https://www.youtube.com/watch?v=RpzGuw1tZ
https://www.gqthailand.com/culture/article/india-mahdavi-x-hmhome
https://www.style-stay.com/story/frank-gehry
https://icom.museum/en/
https://www.mopop.org